Бидний амьдарч буй XXI зууныг “Мэдээллийн эрин зуун” гэж нэрлэх нь бий. Мэдээлэл олж авах суваг, дамжуулах хурд нэмэгдсэнээр хүн төрөлхтний хөгжилд эерэг үүрэг гүйцэтгэж байгаа нь гарцаагүй үнэн. Гэвч “Гэрэл байвал сүүдэр байдаг” гэдэг шиг сөрөг талууд бас гарч ирж байна. Тэрхүү сөрөг тал нь “Fake news” юм. Өнөөдөр fake news хэмээн нэрлэгдэж буй хуурамч, худал мэдээлэлтэй дэлхийн улс орнууд тэмцэж эхлээд байна.

Хуурамч мэдээлэл хэр ноцтой вэ?

АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгууль, терроризм, дүрвэгсдийн хөдөлгөөн зэрэг асуудалд хуурамч мэдээлэл нөлөөлсөн гэж үздэг.  Мөн Турк улсын Истанбул хотод болсон шөнийн клубын халдлага үйлдсэн этгээдтэй адил төрхтэй Киргиз залууг хуурамч мэдээллийн улмаас буруутгажээ. Үүнээс болж бүс нутгийн хэмжээнд Киргиз иргэдээс болгоомжлох хандлага бий болжээ.

Үүнээс гадна, доктор, дэд профессор Ц.Мөнхцэцэгийн хийсэн судалгаагаар, Монгол Улсад хуурамч мэдээ, троллыг ашиглан популизм, үндсэрхэг үзэл ярьдаг, бодлого биш эмоци дээр “тоглодог” технологи 2017 оны Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүчтэй нөлөөлсөн. Энэ үед цахим орчинд хятад тавчиг болон банан нь ДОХ халдааж байна гэх зэргээ хятадыг үзэн ядуулах хуурамч мэдээгээр нийгмийн сэтгэлзүйг удирдан, бодлого ярихаас илүү үндсэрхэг үзлийг худал мэдээгээр дэвэргэсэн үзэгдэл гарсныг та бид нүдээрээ харж байна

Худал мэдээ, хуурамч сэтгэгдлийн ачаар "гудамжны" популистууд сошиал орон зайд орж ирж, хараа хяналтгүй, цензур бага нөхцөл байдлыг ашиглаж, сонгуулийн үеэр сөрөг сурталчилгаа явуулж байна. Гэхдээ хуурамч мэдээлэл нь аяндаа санамсаргүй байдлаар цахим ертөнцөд орж ирэх нь ховор бөгөөд бараг бүх хуурамч мэдээллийг тодорхой зорилготойгоор хөрөнгө, хүч зарцуулан хийж зориудаар олон нийтийн сүлжээнд тараадаг байна. Монголчуудын хэвлэл мэдээллийн боловсрол өндөр биш учраас хуурамч мэдээнд шууд итгэдэг, мэдээг нягталдаггүй, шүүн тунгаадаггүй. Иймд цахим орчинд хуурамч мэдээг бусдад түгээх нь элбэг. Хуурамч мэдээлэл үнэн мэдээллээс зургаа дахин хурдан түгээлттэй байдаг гэх судалгаа  хүртэл бий.

Тэгвэл сүүлийн үед худал мэдээ гэх нэр томьёоноос татгалзан хуурамч мэдээлэл гэж нэрлэх болсныг “Глоб Интернэшнл” төвийн  тэргүүн Х.Наранжаргал дуулгалаа.  Учир нь мэдээ бол олон нийтийн эрх ашигт нийцсэн нотлогдсон зүйл байх ёстой.  Мөн энэ хэм хэмжээнд нийцээгүй мэдээлэл нь  мэдээний тэмдэг тамга “дарагдаагүй” гэсэн үг. Энэ утгаараа “худал мэдээлэл” гэдэг нь мэдээллийн найдвартай байдлыг бууруулж буй утга учиргүй тэс хөндлөн зүйл хэмээн мэргэжилтнүүд үзэх болжээ.

Э.БУРАМ