ЗУРГАА ДАХЬ ШАТНЫ ҮНЭЛГЭЭГ ДОНОРУУД ХҮЛЭЭЖ БАЙНА

Зун, өвлийн завсраар заавал уулздаг санхүүгийн манлайлагчид Вашингтонд чуулж, олон улсын эдийн засгийн судсыг чагнацгаав. Дэлхийн олон оронд хавар ирж, үйлдвэр, уурхай, барилга, бүтээн байгуулалт гээд эдийн засгийн салбарууд эргэн сэргэж эхэллээ. Олон улс даяар эдийн засгийн идэвхтэй улирал ирсэн энэ үед дэлхийн мөнгө болон сангийн бодлогын элитүүдэд хэлэлцэх сэдэв, сэрэмжлэх сорилт чамгүй байв.

ОУВС-гийн 189 орчим гишүүн орны сангийн сайд, төв банкны ерөнхийлөгчдийг нэг дор цуглуулдаг энэ чуулганд Монгол Улсаас Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар болон төв банкны удирдлагууд оролцлоо. Монгол Улсын Засгийн газрыг төлөөлөн Вашингтоныг зорьсон Сангийн сайд энэ үеэр манай улсын санхүүгийн донор байгууллагуудын удирдлагуудтай уулзаж, макро эдийн засгийн нөхцөл байдал болон хөрөнгө оруулалтыг хэлэлцсэн юм. Тодруулбал, “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг Монгол Улсад хэрэгжүүлээд жил хагасыг үдэж буй ОУВС болон тус хөтөлбөрт түншээр оролцож байгаа Дэлхийн банк, Европын  сэргээн босголт, хөгжлийн банк, Японы JICA зэрэг байгууллагын удирдлагуудтай уулзжээ. Энэ нь ч учиртай.

ОУВС-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн зургаа дахь шатны үнэлгээ өнөө хэр хүлээгдэж буй. Үүнээс үүдэн бусад санхүүжүүлэгчид ч харзнаж, хүлээзнэсэн байдалтай байгаа бөгөөд ОУВС-гийн үнэлгээний “өнгө”-нөөс хамааран Монгол Улсад энэ онд хийхээр төлөвлөсөн хөрөнгө оруулалтаа эхлүүлнэ хэмээн мэдэгдсэн юм.

Худалдаанаас орхигдохгүй байхыг шинжээчид онцоллоо

ОУВС-гийн Монгол Улс дахь суурин төлөөлөгч Нэйл Сакерын хэлснээр Монгол Улсын макро эдийн засгийн нөхцөл байдал ОУВС-гийн зорилтот түвшинд хүрч байгаа. Харин манай банк санхүүгийн салбарын шинэчлэлийг эрчимжүүлж, банкийг дахин хөрөнгөжүүлэх үйл явцыг хэрэгжүүлснээр дараагийн шатны үнэлгээ хийх боломж бүрдэх аж. Өнгөрсөн нэгдүгээр сард ОУВС-гийн Жэф Готтлийбээр ахлуулсан баг Монгол Улсад ажиллаж, зургаа дахь үнэлгээг эхлүүлсэн билээ. Гэхдээ өнөө хэр эцэслээгүй байна.

Монголын эдийн засгийн том тоонууд эерэг үр дүнг илтгэж байгаа ч ОУВС ирэх оны манай улсын нөхцөл байдалд санаа зовниж байна. Учир нь улс төрийн сонгууль ойртохын хэрээр улсын төсвөө байдгаар нь тэлж, олсон орлогоо үрэн таран хийчихдэг монгол төрийн үрэлгэн зан сэдэрч болзошгүй. Уул уурхайн түүхий эдийн үнэ буурч, орлого багассан сүүлийн хэдэн жилд бүсээ чангалж, хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийж байсан. Монгол Улсын сонгууль ойртохын хэрээр амласнаасаа буцаж, олсныхоо хэрээр цацаж эхлэх вий хэмээн ОУВС-гийн төлөөлөгчид анхааруулсаар байгаа юм.

Тиймээс Сангийн яамныхны өдгөө боловсруулж, ирэх аравдугаар сард өргөн барих 2020 оны төсвийн төсөлд зардлаа өгсөхгүй байхыг одооноос сануулсаар байгаа аж. “Засгийн газар, шийдвэр гаргагчид бодлогын тогтвортой байдлаа хадгалах хүсэл эрмэлзэлтэй байгаагаа илэрхийлсээр ирсэн учраас ямар нэгэн ухарсан алхам гаргахгүй болов уу гэж найдаж байна” хэмээн ОУВС-гийн Монгол дахь суурин төлөөлөгч онцолж байна.

УЛСТӨРЧДИЙН ДЭГЛЭСЭН ЖҮЖИГ ЭДИЙН ЗАСАГТ СҮҮДЭР ДАГУУЛЛАА

Тэгвэл дэлхийнхээ тухай хэдэн өдөр тойрч суугаад хэлэлцсэн ОУВС-гийн хаврын чуулга уулзалтаар Монголд хамаатай олон улсын хэд хэдэн сэдэв байлаа. Тухайлбал, өнгөрсөн оноос эхлээд олон улсын анхаарлыг татах болсон дэлхийн эдийн засгийн эрсдэл, хүндрэлийг  энэ удаад ч хөндөж, чуулганд ирсэн туршлагатай шинжээч бүр энэ талаар дахин ам нээж, эмзэг байдал оршсоор буйг анхаарууллаа.

Харин сүүлийн жилүүдэд ажиглагдаагүй ширүүхэн мэтгэлцээн энэ удаад өрнөсөн нь 2019 оны хаврын чуулганыг илүү халуун болгов. Улс төрөөс ангид байсаар ирсэн санхүүгийн зарим хэсэгт улстөрчид хэт хутгалдаж, мөнгөний бодлогын бие даасан байдалд халдах болсонд мэргэжлийнхэн таагүй байв.

Тухайлбал, тэр бүр эрс шийдэмгий хурц үг унагаад байдаггүй Европын төв банкны тэргүүн Марио Драги улстөрчдийн мөнгөний бодлого дахь хэт оролцоог эрс шүүмжлэв. Зөвхөн Марио Драги гэлтгүй санхүүгийн салбарын нөлөө бүхий эрхмүүд улстөрчдийн сүүдэр эдийн засгийг хөлдөө чирч байна хэмээн хатуу шүүмжилж байна.

Учир нь бодлого тогтоогчдын нүдийг нүдээр буюу харилцан бие биеэ торгосон бодлого өнөөдөр дэлхийн худалдааг хойш чангааж эхэлсэн. АНУ, БНХАУ-ын худалдааны маргаан есөн сар үргэлжлэхэд дэлхийн эдийн засгийн өсөлтийн төлөвийг 0.2 хувиар танахад нөлөөлжээ. Харин худалдааны маргааныг цэгцэлбэл дэлхийн эдийн засгийн өсөлт 3.3 хувиас 3.6 хувьд хүрэх бүрэн боломжтой аж. Энэ мэт улстөрчдийн дэглэсэн жүжиг эдийн засагт хөгжил дэвшил бус сүүдэр дагуулсаар байна.

Иймд хагарал, хуваагдал дэлхийн эдийн засгийг улам дордуулахаас өмнө худалдаа тойрсон маргааныг нэн даруй шийдэх хэрэгтэй байгааг чуулганд оролцогчид анхаарууллаа.

• Банк санхүүгийн салбарын шинэчлэлийг эрчимжүүлж, банкийг дахин хөрөнгөжүүлэх үйл явцыг хэрэгжүүлснээр дараагийн шатны үнэлгээ хийх боломж бүрдэнэ.
• АНУ, БНХАУ-ын худалдааны маргаан есөн сар үргэлжлэхэд дэлхийн эдийн засгийн өсөлтийн төлөвийг 0.2 хувиар танахад нөлөөлжээ.
• Сангийн сайд ОУВС, Дэлхийн банк, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк, Японы JICA зэрэг байгууллагын удирдлагуудтай уулзжээ.

“Худалдааны системийг дэлхийн худалдааны байгууллагын түвшинд хэлэлцэх цаг болсон. Харин үүнд улс орнууд үндэсний хэмжээнд анхаарах хэрэгтэй гэж ОУВС-гийн тэргүүн Кристин Лагард сануулж байна. Ялангуяа, улстөрчид улс орны эрх ашгийг эн тэргүүнд тавьж, эн тэнцүү бус илүү ашиг хонжоо хүртэхээр тоглоомын дүрмийг өөрчилж байгаа. Энэ үед харилцан ашигтай, хэн хэндээ хожоотой худалдаа хийхийх тулд зам, дэд бүтцийн хөгжлөө сайжруулж, талцаж бус хамтарч ажиллах хэрэгтэй хэмээн шинжээчид зөвлөж байна. Эс бөгөөс дэлхийн худалдааны урсгалаас хоцрох эрсдэл улс орнуудад бий.

Үүнээс гадна дэлхийн санхүүгийн нурууг өндийлгөхгүй байгаа өр зээл өнөө хэр асуулт дагуулсаар байна. Улс орнууд иргэд, айл өрх, бизнес эрхлэгчдээ өрийн дарамтаас хамгаалж, санхүүгийн эмзэг байдлаа бууруулахад анхаарч байгаа. Монгол Улсын төв банк хэрэгжүүлж буй бөгөөд арилжааны банкны хэрэглээний зээлд хязгаар тогтоож эхэлсэн нь эмзэг байдлаа нэмэгдүүлэхээс сэргийлсэн арга хэмжээ хэмээн төв банк мэдээлж байна. Олон улс даяар эгзэгтэй байгаа энэ үед эрсдэлээс сэргийлж, дэлхийн эдийн засгийг өсгөхгүй юм аа гэхэд улам хурцатгаж, бүр дордуулахгүй байхыг энэ жилийн хаврын чуулган санууллаа.

Эх сурвалж: "ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ" СОНИН