УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо хуралдаж, Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. Үүний дараа УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар байнгын хорооноос гаргасан саналын томьёоллоор санал хураалаа.

Ийнхүү чуулганы хуралдаанаар 2019 оны төсвийн төсөл болон түүнийг дагалдах хуулийн төслүүдийг хэлэлцэн, баталлаа. Үүгээр өнөөдрийн чуулганы хуралдаан өндөрлөлөө. Ирэх долоо хоногт чуулган хуралдахгүй, учир нь Засгийн газраас пүрэв, баасан гаригийг бүх нийтийн амралтын өдөр болгосон юм.

Чуулганы хуралдаанаар Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн “Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ. Анхны хэлэлцүүлэгтэй холбогдуулан гишүүд асуулт, санал хэлээгүй учраас зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хурааж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр байнгын хороонд шилжүүллээ.

Ингээд тус тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийхээр Төвийн байнгын хорооны хуралдааныг зарлалаа. Тиймээс УИХ-ын чуулганы хуралдаан түр завсарлалаа.

УИХ-ын чуулганы үдээс хойших хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангийн 2019 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж баталлаа. Хуулийн төслүүдийн зүйл, заалт бүрээр санал хураалт явуулж, баталсан юм.

Одоо чуулганы хуралдаанаар Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн “Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэж байна.

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар хэлэлцсэн дараагийн асуудал бол Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2019 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн гурав, дөрөв дэх хэлэлцүүлгийг хийж баталлаа. Эцсийн хэлэлцүүлэгтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд саналаа хэлж, асуултдаа хариулт авлаа.

УИХ-ын гишүүн Ө.Энхтүвшин “ОУВС-ийн хөтөлбөрийн хүрээнд төсвийн сахилга, хариуцлагыг сайжруул гэдэг саналыг тавьдаг юм билээ. Тэр бол зөв зарчим л гэж би хувьдаа бодож байна. Энэ жилийн хөрөнгө оруулалтууд зураг төсөвгүй гэдэг зүйлүүдийг маш их ярьж, шүүмжилж байна. Төсвийн байнгын хороо зураг төсөлгүй гэдгийг тодруулж үзсэн үү” гэсэн асуултад УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн “Төсвийн хэлэлцүүлгийн үеэр зураг төсөвгүй төслүүдэд хөрөнгө оруулалт хийх гэж байна гэж шүүмжилсэн. Гэхдээ ажлын хэсэг дээр жишиг зургаар хөрөнгө оруулалт хийгээд явна гэсэн зарчмын дагуу ажилласан” гэсэн юм.

УИХ-ын гишүүн М.Билэгт “2016 оны УИХ-ын сонгуулиар олонх болсон МАН хоёр жилийн хугацаанд сайн ажилласан гэсэн үзүүлэлт байна. төсвийг нэгтгэж чадсан, сахилга батыг сайжруулсан, зээлийн хүүгийн зардлыг бууруулсан зэрэг ололтой талууд бий. Цаашид улсын төсвийн орлогоо бүрдүүлэхдээ онцгой анхаарах, валютын эх үүсвэрээ нөөцлөх, нэмэгдүүлэх, төгрөгийн ханшийг буулгахгүй байхад онцгой анхаарах ёстой. Монгол Улсынхаа үндэсний онцлогийг харуулсан орлогодоо анхаарах ёстой юм шүү. Бусад орны туршлагатай уялдуулж, үндэсний үйлдвэрлэгчдээ дэмжиж, ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлээр анхаарч ажиллаарай.

Гишүүд асуулт асууж, саналаа хэлсний дараа хуулийн төслүүдийн дөрөвдүгээр хэлэлцүүлгийг хийж, зүйл, заалт бүрээр нь санал хураалаа. УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар 2019 оны төсөв болон түүнийг дагалдах хуулийн төслүүдийг арваннэгдүгээр сарын 15-ны дотор батлах хуулийн заалттай. Засгийн газраас ирэх долоо хоногийн пүрэв, баасан гаригуудыг амралтын өдөр болгосон учраас ийнхүү төсөв болон түүнийг дагалдах хуулийн төслүүдийн гурав, дөрөвдүгээр хэлэлцүүлгийг хийж, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 90,5 хувийн саналаар баталлаа.

УИХ-ын чуулганы хуралдаан өндөрлөлөө, үдээс хойших хуралдаан 15.00 цагт эхэлнэ

Чуулганы хуралдаанаар 2019 оны төсвийг дагаж өргөн мэдүүлсэн Төсвийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай, Ирээдүйн өв сангийн тухай хууль, Боловсролын тухай хууль зэрэг 2019 оны төсвийг дагаж өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж баталлаа. Баталсан хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат горимын санал хэлсэн юм. Тэрбээр, Малчдын тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуультай холбогдуулан малчдын хуулийн төслүүдийн хэрэгжих хугацааг ОУВС-ийн хөтөлбөртэй холбогдуулан хойшлуулж байгаа. Малчдын зүгээс энэ хуулийн төслийн хэрэгжих хугацааг наашлуулах саналыг гаргасан. Тиймээс он гарсны дараа энэ хуулийг хэрэгжүүлэх хугацааг наашлуулах боломж бий. 2019 оны төсөвт тодотгол хийж, хугацааг нь наашлуулах боломж байгаа шүү” гэлээ.

Ийнхүү дагалдах хууль, тогтоолын төслүүдийг баталсны дараа Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2019 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2020-2021 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. Эцсийн хэлэлцүүлэгтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн асуулт, саналаа илэрхийллээ.

УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат “Зураг төсөлтэй холбоотой асуудал хэл ам дагуулж байна. Ялангуяа хөдөө орон нутгийн сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн барилгуудын зураг төслүүдэд өндөр дүн тавьдаг. Тэгэхээр цаашид сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг зэргийг 2-3 хувилбартай зураг төслүүдийг нэг хийгээд л тэр зургаар дагнаж явах нь зүйтэй. Ингэснээр зураг төсөлгүй хөрөнгө оруулалт төсөвт дарамт учруулахгүй байх асуудлууд бий болно. Үүнийг шийдээд явах боломж бий юу. Мөн Засгийн газрын  сангуудыг Төсвийн байнгын хорооноос шалгах боломж бий юу” гэсэн асуултад Сангийн яамны Хөрөнгө оруулалтын газрын дарга н.Түвдэндорж “2013 оны 226-р тогтоолоор нэг маягийн зураг төслүүд батлагдсан. 2019 оны төсвийн төсөлд зураг төсөлгүй гэж яригдаж байгаа нь Засгийн газрын тогтоолын дагуу нэг маягийн зураг төслүүдийн дагуу хийгдэхээр төлөвлөгдөж байгаа” гэсэн тайлбарыг өглөө.

Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар “Ерөнхий сайд Засгийн газрын бүх санг шалгах захирамж гаргаж, Сангийн яамнаас ажлын хэсэг гараад ажлаа эхлүүлж байна. Үндэсний аудитын газраас шалгалт хийж, Сангийн сайдад бичиг ирсэн. Энэ сангуудыг өөрийн орлогоор нь санхүүжүүлэх ёстой гэдэг саналыг ирүүлсэн байгаа. Ер нь сангуудыг цаашид зөв механизмаар, ил тод, олон нийтийн оролцоог хангаад явуулах шаардлагатай байгаа” гэв.

УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь “Төсвийн төсөөлөлд тусгагдсан төсөв маш өөдрөгөөр тавигдсан байна. Биелэх боломж хэр байна вэ. Хэр бодитой тооцсон гэж үзэж байгаа юм бэ. Орлого бүрдүүлэлтээ ашигт малтмалаас авна гэж тооцсон байна. Орлого, экспорт, импортоос болон бусад орлогоо хэрхэн тооцсон юм бэ. Зэс хайлуулах, алт цэвэршүүлэх үйлдвэр байгуулах талаар ямар ажил хийгдэж байна вэ” гэсэн асуултад,

УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн “Макро эдийн засгийн тоонуудыг биелүүлэх ёстой гэж бодож байна. Боломжтой учраас тооцоолж, оруулж ирсэн гэж бодож байна. Уул уурхайн салбараас гурван их наяд орчим төгрөг оруулж гэж тооцоолсон байгаа гэсэн хариултыг өглөө.

Гишүүд асуулт, тодруулга авсны дараа санал хурааж, хуулийн төслүүдийг баталлаа.

УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна. 

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2018.11.02/ хуралдаан эхэллээ. Ардчилсан нам чуулганы хуралдаанд оролцохгүй байгаа.

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү “ЖДҮХС-ийн асуудлаа цэгцлэхгүйгээр төсвөө батлаад явах нь зөв үү. Захиргааны хэргийн хуульд өөрчлөлт оруулахдаа МАН дангаараа хэлэлцэх нь бас зөв үү. Ардчилсан нам байхгүй байхад ийм хууль батлах нь зохимжгүй учраас хэлэлцэх асуудлаас хасч өгнө үү” гэсэн горимын санал гаргасан юм. Харин үүнд УИХ-ын дарга М.Энхболд “2019 оны төсвийг арваннэгдүгээр сарын 15-аас өмнө батлахаас өөр арга байхгүй учраас өнөөдөр хэлэлцэнэ. Ардчилсан намын бүлгийг чуулганы хуралдаанд оролцох ёстой гэсэн бичгийг хүргүүлсэн байгаа” гэсэн юм.

Мөн Захиргааны ерөнхий хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүгийн горимын саналаар санал хурааж, нийт гишүүдийн олонх дэмжээгүй учраас энэ хуулийн төслийг хэлэлцүүлэхээр болсон юм. Ингээд чуулганы хуралдаанаар 2019 оны төсвийн тухай хууль болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. Хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн байнгын хорооны дүгнэлтийг Төсвийн байнгын хорооны дарга Б.Чойжилсүрэн танилцуулсан юм. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт, саналаа илэрхийллээ. Тухайлбал,

УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн “Хуулийн төслүүдийг ерөнхийд нь дэмжиж байгаа. Цаашид малчид, хувиараа даатгал төлөгчдийн асуудлаар хэд хэдэн заалт оруулж ирэх шаардлагатай байна. Тэтгэвэр тогтоох хугацааг 2020 оноос хэрэгжүүлэхээр тусгасан ч шимтгэл төлөх хугацааг нь наашлуулах боломж бий юу. Мөн шимтгэл төлөх хугацаа нь маш бага байна. Тэтгэвэр тогтоолгох гэж байгаа иргэн хүний хувьд их бага байгаа учраас хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ бага байна. Мөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг 20 жил төлөөгүй хүнд хамааралтай гэдгийг хуульд тодотгох шаардлагатай байна. Тиймээс энэ хуулийн өөрчлөлтийг ойрын хугацаанд Засгийн газар оруулж ирэх шаардлагатай” гэсэн асуултад УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн “Энэ саналыг байнгын хорооны хуралдаанд маш олон ярьсан. Засгийн газар ОУВС-тай хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа учраас ярилцаж, тохиролцож байж оруулж ирэх болов уу гэж бодож байна гэсэн хариултыг өглөө.

Чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна.