Эдийн засаг хүндэрсэн талаар улс төрийн нам, эвслүүд, олон нийт ярьцгааж байна. Шалтгаан нь тун ойлгомжтой. Монголын эдийн засагт мөнгө л дутагдаж байна. Дутагдах дутагдахдаа гадаад валют нэн хэрэгтэй байна. Улсын төсөв, хувийн хэвшил, бизнесийн хүрээнийхэн мөнгөний дутагдалд орсноос эдийн засагхүндэрсэн. Хүндрэлийн энэ мөчлөг чинь аль 2011 оны 4 дүгээр улирлаас эхэлсэн. Ноднин чухам юу болсныг эргэж саная л даа. 2012 онтой харьцуулахад гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт 2.4 тэрбум ам.доллараар, экспортын орлого 800 сая ам.доллараар буурсан. Үүн дээр дахиад 800 орчим сая ам.долларын богино хугацаатай урьдчилгаа зээлийг ирээдүйд хийх экспортоо барьцаалан авсан байсныг нэмбэл Монголын эдийн засагт 2013 онд 4 тэрбум ам.доллар сох дутсан. Энэ бол 2012 онтойгоо харьцуулбал 6 их наяд төгрөг эдийн засагт дутагдсан гэсэн үг. Үүний аюул нь Монгол Улс 180 мянган ажлын байраа жилийн дотор алдаж болох байсан. Гэсэн ч, уналтын мөчлөгийн эсрэг сөрөг арга хэмжээ авсны үр дүнд Монгол Улс ажлын байруудаа үндсэнд нь хамгаалж, ДНБ-ий бодит өсөлтийг 11.7 хувь буюу хоёр оронтой тоонд хадгалахад голлох үүрэг гүйцэтгэсэн.

2011-2013 онд Монгол Улсын урсгал тэнцлийн алдагдал 9.4 тэрбум ам.доллар, гадаад худалдааны алдагдал 6.2 тэрбум ам.доллар байжээ. Өөрөөр хэлбэл өнгөрсөн 3 жилд Монгол улс жилд дунджаар 2.1 тэрбум ам.долларын алдагдалтай гадаад худалдаа хийдэг, төлбөрийн урсгал данс нь жил бүр дунджаар 3.1 тэрбум ам.долларын алдагдал хүлээдэг байсан. Гэтэл 2014 оны эхний улирлын байдлаар Монгол Улсын гадаад худалдаа тэнцвэржиж, алдагдлын хэмжээ нь 9 сая ам.доллар болж эрс буурчээ.

Ийнхүү худалдаан дээр суурь өөрчлөлт, эерэг хандлага гарсан хэдий ч асуудал бас байна. Тухайлбал нүүрсний экспорт биет хэмжээгээрээ огт буураагүй ч, экспортын орлого нь валютаараа орж ирэхгүй байна. Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт өнгөрсөн оны мөн үеэс ялимгүй өссөн ч, түүнд дорвитой том өөрчлөлт гараагүй хэвээрээ л байна. Урсгал данс, гадаад худалдааны их хэмжээнийалдагдлыг бид гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтаар нөхөөд явдаг байсан. Ингэхийн тулд бид гадаадын хөрөнгө оруулагчдад бараг л буу тулгуулж байгаад уул уурхайн гэрээнүүд зурдаг байсан гээд хэлчихэд хилсдэхгүй биз. Жишээ нь Чалкогийн гэрээ бол үүний тод жишээ. Одоо бид гадаад худалдаагаа тэнцвэржүүлж, эдийн засгийг хорт хавдраас нь ангижруулж байгаа учраас гадаадын хөрөнгө оруулагчдад дахин буу тулгуулж, уул уурхайн элдэв янзын гэрээ зурах муу дадал, зуршлаасаа ч бүрэн салж байна.

Гадаад худалдаа сүүлийн 4 жилд анх удаа тэнцвэртэй болсон ийм орчинд нүүрсний экспортын орлого маань орж ирээд, хөрөнгө оруулалт ахиад сайжирвал энэ нь мэдээж ханшин дээр эерэг нөлөөлөл авчрах нь дамжиггүй. Ер нь макро орчноо, санхүүгийн салбараа тогтвортой байлгаж, эдийн засгийн урт хугацааны тогтвортой өсөлтийг хангая гэвэл бид олж байгаа орлогоо хуримтлал, дотоодын үйлдвэрлэл, хөрөнгө оруулалт болгож сурах л хэрэгтэй.