Зуны зугаатай амрал­таа хэрхэн өнгөрөөж бай­гаа­гаа­раа хүүхдүүд хөөрцөглөнө. Нэг нь аавтайгаа шөнөжин хөлбөмбөгийн тэмцээн үзэж мундаг фанат болсон гэ­нэ. Нөгөө нь зусланд мо­риор уралдаж, унадаг ду­гуй­гаар салхи датуулан дав­­хиснаараа хөөрнө. Хүүх­­дүүдийн иймэрхүү хөгжөөн­тэй яриа өрнөсөн өдөр “14 настай хүү хадгаар боо­милж амиа хорложээ” гэх мэ­дээ сэрдхийлгэв. Өсвөр нас­ны хүүхэд амиа хорлосон хэрэг үе үе гардаг. Олонхи нь бүтэлгүй дурлал, зуурдын үерхлээс болж гэрийнхэндээ захидал үлдээгээд хорвоог орхисон байдаг.
Гэхдээ байр­ны подвальд амьдардаг хүү амиа хорлосон нь үерхэл зэрэгтэй огт холбоогүй юм шиг санагдлаа. Иймээс ч болсон явдлын араас сурвалжилж учрыг нь тайлахыг оролдов. Таа­маглал үнэн байжээ. Хүүд гэр бүлийн аз жаргал, эцэг эхийн хайр дутсан байж. Бас ганцаардмал, тар­чиг­хан амьдралаасаа зал­хаж, хорвоо дэндүү ба­чим санагдсан бололтой. Амь­дарч байсан байрныхан болон эх сурвалжууд хүүгийн бурхны оронд очихоос өмнөх амьдралын талаар нь ингэж ярьсан юм.

“ЭЭЖ НЬ ХҮҮГИЙНХЭЭ ЗУРГИЙГ ТЭВРЭЭД ГАРСАН”

Сурвалжлагын минь сэдэв бол­сон хүүд (талийгаач) үеийн­хэндээ хөөрөөд ярьчих сайхан зүйл үнэндээ бай­сангүй. Сургуульд сурдаггүй болохоор зуны амралт ярих утгагүй. Гэр бүлийн тухай дурсаад бүр ч дэмий. Ээж нь хааяа архи сэнгэнүүлж ирэ­хээс өөрөөр бараа нь хараг­дахгүй. Хэд хоног сураггүй байгаад согтуу ирэхдээ зов­лон бүхнийг хүүдээ тохоон гомдол, агсмын хооронд уйлж, дуулж байгаад унтчих­на. Ийм амьдрал 14 настай хүүд утгагүй санагдсан хэрэг. Түүнд бусад хүүхдүүдэд бай­даг шиг гэр бүл, баяр хөөр, тоглоом, найз нөхөд аль аль нь байсангүй. Тиймдээ ч тэр үеийнхэнтэйгээ тоглож, ярилцдаггүй. Нарантуул за­хад бараа зөөж, хүнд хү­чир ажил хийж олсон хэдэн бор цаасаараа гэдсээ цатгачихаад л гэрээ зүглэнэ. Гэр гэдэг нь Хан-Уул дүүргийн III хорооны нутагт байдаг орон сууцны подвалийн нэг өрөө. Ээжтэйгээ оромж ч үгүй байсныг бодоход харанхуй ч гэсэн амьдарч болох л газар. Арваад хоногийн өмнө ээжийнх нь танил эмэгтэй подвалийн нэг өрөө олж өгсөн гэнэ лээ. Ээж нь тэнд бараг ирдэггүй. Хажуугийн өрөө­нийхөн нь “Танай ээж ирэхээрээ архи уугаад муу­хай үнэртэй юм” гэхчлэн үглэх нь дарамттай. Хүү хү­чир ажлаас амсхийн ирэхэд ээжийнх нь талаар таагүй яриа, бас чийг үнэртсэн ха­ран­хуй өрөө угтдаг байж. Түүнийг сүүлийн хэд хоног хүнтэй үг сольж, сэтгэлээсээ инээгээгүй байхаа гэж хажуу айлынхан нь ярьж байна лээ. Хөөрхий хүү ямар их ган­цаардаж, ээжээсээ, хэн нэгнээс хайр хүлээгээ бол.
Балчираасаа амьдралд нухлагдсан учраас  үеийнх­нээ­сээ том биетэй. Ойр хавийн­хан нь түүнийг 20 гарсан идэр залуу гэж харснаараа харьц­даг байжээ. Бүр ”Ээжийгээ ар­хи уулгалгүй олигтой аваад явчихаж чадахгүй юм байж” гэж загнасан ч нэгэн байх. Ийм амьдралыг 14-хөн настай хүү даасангүй. Нэг өглөө бүгчим подвалийнхаа тааз ширтэж хэвтэхдээ хорвоо дэндүү ба­чим байгаа мэт санагдсан бо­лолтой. Давчидсан хүүд үхэ­хээс өөр гарц бодогдоогүй хэ­рэг. Тэгээд л хоймортоо зал­сан бурхны зураг дээр бай­­сан хадгийг аваад гар­чээ. Гэрээсээ гараад 100 хү­рэх­гүй метр газарт Дунд голын бургаснаас боож, амиа хорлосон байна. Талийгаа­чийн богинохон амьдрал хүнд, хэцүү бүхнээр дүүрэн байс­ныг танилцаад удаагүй байрныхан нь ярьж байсан. Бас “Нүдэнд дулаахан. Том биетэй хөөрхөн залуу байсан юмсан. Эцэг, эхийн хайраар л дутчихлаа даа” гэж харуусах ч нэгэн байлаа.        
Амьдарч байсан орц­ных нь жижүүр эмэгтэй “Хүү, ээжтэйгээ саяхнаас нүүж ирсэн. Ээж нь бараг харагддаггүй. Хүү нь явж л байдаг юм. Бидэнтэй дуугардаггүй юмаа. Ээжээсээ ичдэг юм шиг байна лээ. Ээж нь гэж архи уудаг эмэгтэй бий. Иймэрхүү хүнд подвалийн өрөө битгий хөлслүүлээч гэж Жавхаагаас гуйгаад л байгаа” гэв. Жавхаа нь тэр подвалийн эзэн гэнэ. Түүнийг хайж олоод ээжийнх нь талаар асуухад “Тэр эмэгтэйн эгч нь гуйсан болохоор л зөвшөөрсөн юм. Хүү нь амиа хорлоод хоёр хонож байгаа гэнэ. Энэ талаар сая л сонслоо. Ээж нь ч дуулгаагүй. Уулзаж байж л учрыг нь олохоос. Ээжтэй нь холбоо барих ч боломжгүй юм билээ” гэлээ. Харин хажуу айлынхан нь “Талийгаачийн ээж хоёр хоног эзгүй байсан. Өглөө ирээд “Манай хүү өөд болчихсон” гээд зургийг нь тэврээд гарсан. Талийгаачийг амиа хорлосон өдөр (энэ сарын 21) энэ хавиар цагдаагийн машин эргэлдээд байсан. Ээж нь харин ирээгүй байх аа. Хүүгийнхээ буяны аж­лыг хаана хийж байгаа юм мэдэхгүй. Ойрд ирэхгүй байх” гэв. Хэд хоног хүүтэйгээ уулзаагүй, гэртээ ирээгүй ээж зургийг нь тэврээд үлдсэнийг сонсоход хэцүү санагдсаныг дурьдахад илүүдэхгүй биз ээ. Гэр бүлийн хайраар дут­сан хүү хорвоог орхитлоо гу­тар­сан гунигт явдлаас гадна бас нэг аймшигт хэрэг гарчээ. Сонгинохайрхан дүүргийн XXII дугаар хорооны нутагт дөр­вөн настай охин эцгийнхээ гарт амиа алдсан байна. Бал­чирхан охин өмдөндөө шээ­сэн нь хорвоогоос халих хүр­тэл шийтгэл авахад хүргэсэн аж. Тодруулбал, хойд эцэг 24 настай Х өмдөндөө шээлээ гэж охиноо гурван удаа тол­гой руу цохиж, амийг нь хохироосон байна. Энэ хэр­гийг дүүргийн цагдаагийн хэл­тэст шалгаж эхэлжээ. Ийн нэг долоо хоногт хоёр хүүхэд хорвоогоос буцлаа. Хоёуланд нь гэр бүл, эцэг эх нь буруутай санагдана. Гэхдээ тэдний гэм бурууг бид биш хуулийн байгууллага тогтоох биз ээ.

Б.Цэцэгдэлгэр.

Зохиогчийн эрх: “Улс төрийн тойм” сонин.