“Иргэдийн оролцоо ба шилдэг агентлаг тодруулах аян”-ы хүрээнд Хөрөнгө оруулалтын газрын Тамгын хэлтсийн дарга Д.Төмөрбаатартай ярилцлаа.

-Хөрөнгө оруулалтын га­зар хамгийн “залуу” буюу өнгөрсөн оны сүүлээр бай­гуулагдсан агентлаг. Ажил хэр урагштай байна вэ?

-Манай байгууллага 2013 оны 11 дүгээр сард бай­гуулагдсан. Одоогийн байд­лаар гурван хэлтэс, 21 алба хаагчтайгаар үйл ажил­лагаагаа явуулж байна.

Монгол Улсад хөрөнгө оруу­лалт татах, хөрөнгө оруу­лалтын шинэ орчинг сур­­­талчлах үндсэн чиг үүрэг­­тэй.

Үүний зэрэгцээ дэл­хий нийтэд болж буй олон улсын шинжтэй хурал, чуулга уул­залтад идэвхтэй оролцож, Монгол Улсад хө­рөнгө оруу­лалт хийх боломжуудыг сур­­­талчлах, дотоодын хө­рөн­гө оруулагчдыг дэмжих чиг­­­лэлээр ажиллаж байна. Үйл ажилла­гаагаа өр­гө­жүүлэх болон биднийг зорьж ирсэн үйлчлүүлэгчдэд хүнд­рэл үүс­гэхгүйн тулд бу­сад агент­лагтай санамж би­­чигт га­рын үсэг зурснаар хам­т­ран ажиллах болоод байгаа.

Хэдийгээр байгуулагдаад удаагүй ч бид олон улсын жишигт нийцсэн үйл ажил­лагаа явуулахыг эрмэлзэж, шинэ санал, санаачилга дэв­шүүлэн хэрэгжүүлж бай­на. Тухайлбал дэлхий ний­тэд хөрөнгө оруулагчийн менежер гэж байдаг. Үүнийг нэвтрүүлж эхэлсэн.

Өөрөөр хэлбэл хөрөнгө оруулахаар сонирхож буй аж ахуйн нэгж, хүнийг татаж, салбар санал болгох, Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулахад тохиолдож болох саад бэрхшээлийг хэрхэн даван туулах, бизнесээ өргөжүүлэх бол цаашид гарах хууль зүйн туслалцаа гэх зэрэгт зөвлөгөө өгөх юм.

Хөрөнгө оруулагчдын анхаарлыг эх орон руугаа татаж ирүүлэн, арга эвээ олох хүртлэх эхлэлээ тавь­тал манай менежер хамт байж зөвлөгөө өгнө гэсэн үг.

Ингэснээр тухайн хө­рөнгө оруулагчид биз­несийн хамт­рагч олж өгөх болон өөрсдийнх нь хүсэлтээр УИХ, Засгийн газрын өндөр албан тушаалтнууд, Төрийн бусад байгууллагын төлөөлөгчтэй уулзах хү­сэлт­тэй бол түүнийг зохион байгуулах зэрэг ажил гүй­цэтгэдэг.

-Бид таны өмнөөс гүйе гэдэгтэй адил гэсэн үг үү?

-Товчхондоо бол нисэх буудлаас тосч аваад үйл ажиллагаа эхлээд, тогт­ворж­тол нь туслалцаа үзүүлнэ гэсэн үг. Иргэдийг олон дамж­лагаар явуулалгүй шууд харилцах хэлбэрт орох гээд бэлтгэл ажлаа хийж байна даа. Түүнчлэн дэлхийн хаанаас ч бидэнтэй холбогдох боломж олгохын тулд бүх ажилчдынхаа утасны дугаарыг сайтдаа байршуулсан байгаа.

Мөн хэн нэгний тус­лалцаагүйгээр бидний та­лаарх мэдээллийг авдаг бол­гохын тулд бай­гууллагын сайт дахь мэ­дээл­лээ 10 гаруй орны хэл дээр орчуулж байна.

-Гадаад, дотоодод болж буй уулзалт, семинаруудад идэвхтэйгээр оролцож бай­гаа гэлээ. Өнгөрсөн жилийн хувьд хөрөнгө оруулалт буурсан гэсэн тооцоо су­дал­гаа гарсан. Тиймээс дэл­хийн зах зээлд манай улсын нэр хүнд хэр байгаа бол?

-Тооны хувьд буурсан үзүүлэлт харагдаж байгаа ч нарийвчлан үзвэл чанар­тай хөрөнгө оруулагч нэ­мэгдсэн. Өөрөөр хэлбэл хуульд зааснаар хөрөнгө оруулагч тус бүр 100 мян­ган ам.доллар гэж босго тогтоосон. Ингэснээр чанар­гүй хөрөнгө оруулагчид гарсан.

Үнэхээр Монгол Улстай хамтарч ажиллаад, ашиг өгөх бизнесүүдийг ма­най­хан нээлттэйгээр хү­лээн авсаар байна.

Үнэн хэрэгтээ тоон үзүү­­лэлтээс илүү чанарыг харах хэрэгтэй. Гэтэл олон нийтийн дунд зөвхөн ста­тистик тоонд тулгуурлан Монгол Улсын гадаад нэр хүнд унасан мэтээр ярьж байгаа нь өрөөсгөл ойлголт гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх.

Түүнчлэн өнөөгийн байд­лаар манай улсад тө­сөл хэрэгжүүлж байгаа гад­­ны компаниудын хувь­цааны үнэ сүүлийн үед нэмэгдэж байна. Эдгээрээс харахад бизнесийн орчин өөрчлөгдсөн гэдгийг мэдрэх боломж нээгдэж байгаа.

-Танай байгууллагын зү­гээс хууль сурталчлах бо­лон бизнесийн таатай ор­­чин бий боллоо гэх зэр­гээр рекламдаж байгаа гэж ойлгож болох уу?

-Хөрөнгө оруулалтын газрын тухайд интернэтийн болон бусад мэдээллийн сувгуудыг ашиглан шинэ хуультай болж, шинэ орчин бүрдүүлж, ийм давуу тал­тай боллоо гэдгээ илэр­хийлж байна. Хуулийн заал­тууд маань хөрөнгө оруу­лагчдыг аль болох дэмж­сэн гэдгийг сурталчилж байгаа.

Ин­гэснээр гадаад зах зээлд манай улсын нэр хүнд өсч байна. Өн­гөрсөн гурван сарын хуга­цаанд чанартай хөрөнгө оруулагч компаниудын тоо өссөн.

-Зөвхөн гадаадаас хө­рөнгө оруулагч татах гээд дотоодын аж ахуйн нэгжүү­дээ мартчихаад байгаа юм биш биз. Үндэсний хө­рөнгө оруулагчид танай бай­гуул­лагад хэр их хандаж байгаа вэ?

-Бидний чиг үүрэг бол зөвхөн шинэ хөрөнгө оруулагч нарыг татах бус. Үндэсний хөрөнгө оруу­лагчдыг бий болгох, өмнө нь хөрөнгө оруулалт хийгээд үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн нэгжүүдтэй ч хамтарна.

Тиймээс дээрх үйлчил­гээнүүдээр үндэсний хөрөнгө оруулагчдаа та­тах, тэдэнд зөвлөгөө өгч, төлөвлөгөөний дагуу ажил­­лаж байгаа. Өмнө нь га­даадын хөрөнгө оруу­лал­тыг дэмждэг байсан бол одоогийн хуулиар гадаад, дотоодын гэж ялгахааргүй болгосон.

Харин босго хэмжээний хувьд гадаадын хөрөнгө оруу­лагчид босготой, дотоо­дынх бол хэмжээ, хязгаар тавиагүй. Компанийн тухай хуулиар зохицуулагдана.

Одоогийн байдлаар тогт­­­воржуулах гэрчилгээ авахаар дөрвөн компани хү­сэл­­тээ өгчихсөн байгаа.

-Аливаа тохиолдолд гад­ны хөрөнгө оруулагчдыг мөнгө угаах зорилготой юм биш биз гэх зэргээр хардах асуудал их байдаг. Өмнө нь өөр компанитай байж байгаад нэрээ өөрчлөн орж ирж байх юм уу?

-Шинэ хуулиа хэрэг­жүүлэн ажиллахын зэрэг­цээ тодорхой журмууд баталсан. Тухайлбал тогт­вортой ажил­лаж байгаа аж ахуйн нэгжүүддээ бид дээр хэлсэнчлэн тогтвортой байдлын тохир­лын гэр­чил­гээ олгодог болсон.

-Үндсэндээ найдвартай түншүүддээ олгох нь гэсэн үг үү. Эсвэл журмын дагуу өөр ямар нэгэн шалгуур тавьж байгаа юу?

-Хуульд бол үйл ажил­лагаа болон татварын ор­чинг тогтворжуулах тухай заасан байдаг. Засгийн газраас Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах тухай журмыг баталж өгсөн. Үүнийг Эдийн засгийн хөгж­лийн яам хариуцан ажил­ладаг. Харин манайх тогтворжуулах гэрчилгээ олгох асуудлыг хариуцаж байгаа.

Энэхүү гэрчилгээг авахын тулд хуульд заасан бос­го хэмжээг давсан хө­рөнгө оруулалт хийсэн байх, үйл ажиллагаа нь Монгол Улсын газар нутаг, байгаль орчинд ээлтэй, Монгол иргэдэд тогтвортой ажлын байр олноор бий болгох, дэвшилтэт технологи ашиг­лах гэсэн шалгууруудыг хангасан байх ёстой.

Ингээд гэрчилгээ авах хүсэлтээ илэрхийлсний да­гуу Хөрөнгө оруулалтын орон тооны бус зөвлөл материалтай нь танилцаж, эцсийн шийдвэрийг гаргах юм.

-Үүнийг чинь дагаад тэр гэрчилгээг амар хял­бар аргаар авахын тулд танил талаа хайж эхлэх байх даа?

-Манай агентлагийн дэргэд байгаа Хөрөнгө оруу­лалтын орон тооны бус зөвлөлд бүх салбар яамд болон хувийн хэвшлийн төлөөлөл багтдаг. Тэгээд ч зөвлөлийн гишүүд нь тухайн төслөөс шалтгаалаад солигдох зарч­маар ажил­лана. Гишүүд гэрчилгээ хүссэн аж ахуйн нэгжийн төлөөлөгчтэй шууд ха­рилцах боломжгүй. Зөв­хөн зөвлөлийн нарийн бич­гийн дарга эсвэл нэмэлт мэдээлэл шаардлагатай бол агентлагийн шугамаар дам­жуулж харилцаж байгаа. Тэдний шийдвэрийн дагуу манайх гэрчилгээг олгоно. Өөрөөр хэлбэл олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлж байгаа юм. Ингэснээр авлига, хээл хахууль гэх асуудал үүсэхгүй.

-Зөвлөлийн гишүүдийг авлигаас ангид байлгахын тулд тодорхой арга хэмжээ авсан бол агентлагийн ажилт­нуудын хувьд ямар арга хэмжээ авч байгаа юм бол?

-Хөрөнгө орлогын мэ­дүүлэг, ашиг сонирхлын зөрчилгүй байх зэрэг хуульд заасны дагуу мэдээллүүд өгч байгаа. Мөн байнга сургалт зохион байгуулж, та­нил­цуулан гарын үсэг зуруулдаг. Бид хүнд суртал гаргах эрхгүй хүмүүс. Улсын нэрийн өмнөөс хөрөнгө оруулагчдыг татах зо­рилготой сур­тал­чилгааны гэж болохоор байгууллага уч­раас мөнгө, санхүүгээс хол байдаг.

Тиймээс авлига гэдэг зүйл манайд байхгүй гэж итгэлтэйгээр хэлж чадна. Хөрөнгө оруулалтын газ­рынхан үйлчлүүлэгчдээ инээж угтаад, гар барил­цаж, ам­жилт хүсэн үддэг.

-Та бүхэн одоогийн байдлаар чанартай хөрөнгө оруулагч нэмэгдсэн гэж үзээд байгаа. Жилийн дараа хэрхэн нэмэгдэх бол. Үүний тулд ямар ажил түлхүү хийх вэ?

-Мэдээж бидний гол зорилго бол одоо байгаа чанартай тоог нэмэгдүүлэх. Үүний тулд дорвитой алх­муудыг шат дараатайгаар хийж, хэрэгжүүлж байна. Хамгийн гол нь Монгол Улсыг дэлхийд дахин таниулах. Үүний тулд “Яагаад заавал Монголыг сонгох ёстой гэж” гэдэг таван таатай шалтгааныг танилцуулж байгаа.

Сурталчилгааны аж­лын хүрээг илүү чанаржуу­лахын тулд Тони Блейр сангийнхантай хамтран ажил­­лаж байна. Мөн га­даадад айлчилж буй сайд, дарга нарын илтгэлүүдэд анхаарал хандуулан, ну­хацтай ажилладаг. Энэ нь эргээд Монгол Улсыг гадаадад сурталчлах нүүр царай болдог. Ингэснээр гадныхан “одоо өөрчлөгдсөн байна, шинэчлэгдэж” гэж мэдэж авдаг.

Өмнө нь хууль эрх зүйн орчин тодорхой бус байсан. Харин одоо хууль маш тодорхой болсон. Хөрөнгө оруулагчдад таатай нөхцөл олгож байгаагийн хэрээр шүүлтүүрээ ч сайж­руулсан. Энэ нь хөрөнгө оруулагчдын чанартай холбоотой.

Мөн нэгэнт хөрөнгө оруулсан бол ямар бэрх­шээл тул­гарч байгааг судалж байна. Ингэснээр дараа дараагийн хөрөнгө оруу­лагч­дад тэрхүү бэрхшээл давтагдахгүй, тухайн орч­ныг сайжруулсан байхаар зорьж байна.