Өнгөрөгч долоо хоно­гийн баасан гарагт Хөвс­гөл аймгийн төв Мө­рөн хотод ажилласан АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат өн­гөрсөн амралтын өдөр Булган аймагт ажиллалаа. Энэ үеэр тус аймагт цар­цаасан барилга болон төс­вийн хөрөнгө оруулалтаар ба­ригдаж байгаа барилгын ажил­­тай танилцсан байна.  

Түүнчлэн Ши­­нэчлэлийн Засгийн  газрын 1000 айлын орон сууц баригдах дэд бүтцийн асуудал хэрхэн ший­дэгдсэн болон газар төлөв­лөл­төө хэрхэн шийдэж байгааг со­нирх­сон юм. Булган бусад айм­гуудаас царцаасан барилгын тоогоороо харьцангуй бага, тус аймагт дөрвөн барилга обьек­тийг царцаажээ.

Тоо нь бага ч энэ аймгийн барилгууд ихээхэн асуу­далтай байсан гэж хэлж бол­но. Тодруулбал, Сэлэнгэ мө­рөн дээр баригдах 2.6 тэрбумын хө­рөнгө оруулалттай явган хү­ний гүүр хамгийн их шүүмжлэл дагуулсан юм. Голын цаана байгаа хоёр багийн иргэд сум руугаа ирж үйлчилгээ авах боломж хомс, хүмүүс усанд үйх нь их байгаа учраас ийм өндөр өртөг бүхий явган хүний гүүр барихаар төсөвлөжээ.

Мэдээж энэ нь бүлгийн даргаас нэлээд шүүмжлэл сонссон бөгөөд нэг тэр­бум төгрөг нэмээд машин гарах гүүр болгох боломж бай­гаагүй юм уу гэдгийг онцолж байсан. Мөн дараагийн асуудал да­гуулсан барилга нь 640 хүүх­дийн суудалтай сургууль, спор­тын заал. Анхлан тендер авах­даа буюу зураг төслийг нь бо­ловс­руулсан компани 520 хүүх­дийн гэж оруулсан ч Хөвс­гөл аймгийн “Зост трейд” ХХК авах­даа 640 хүүхдийн суудалтай бол­гон өөрчилж түүнийхээ да­раа төсвөөс 120 хүүхдийн өр­гөтгөл нэмсэн мөнгөө нэхээд “хэвтчихсэн” байгаа юм.

Өөрөөр хэлбэл, гүйцэтгэл нь дөнгөж 30 хувь атлаа 2014 оны төсөвт 381 сая төгрөг нэхэж байгаа аж. Өмнөх аймгуудын жишгийн дагуу хариуцах эзэн байхгүй, яагаад өргөтгөл нэмж, тендерийг нь өөрчилсөн асуул­тад хариулах хүн байхгүй байсан бөгөөд “яам мэднэ” гэх хариултыг өгч байлаа.

Гу­равдахь барилга нь Булган айм­гийн нутгийн удирдлагын ор­дон. Мөн л 2-3 жил бол­сон атлаа төсвөөс жил бү­хэн мөнгө нэхэж байгаа энэ барилга өртөг өндөртэй, хам­гийн удаан баригдсан учраас му­зейд тавихад ч буруудахгүй хэ­мээн Д.Эрдэнэбат дарга шүүм­жиллээ.

2012 оны есдүгээр сараас барилга угсралтын гэрээ хийгдэж ажлаа эхэлсэн ч өнөө хүртэл дуусаагүй 150 хүүхдийн цэцэрлэг дээврийн арматурчлал нь ажлын зургаас зөрсөн, гадаа агаарын хэм таван хэмээс хэ­тэрсэн гэсэн шалтгаанаар ба­рилга угсралтын ажил нь түр зогс­сон ч өөр асуудалгүй байв.

Тэг санхүүжилттэй эдгээр дөр­вөн барилга нэмж хөрөнгө шаар­даагүй ч тендерийн буд­лиан, хөрөнгө мөнгөө буруу тө­сөв­лөсөн, төлөвлөгөө анх­наа­­саа буруу хийгдсэн зэрэг учир дутагдалтай байсан юм.

Эдгээр дөрвөн барилга удааш­рах болсон шалтгааныг бул­ган­­чууд тайлбарлахдаа за­хиа­­лагчийн зүгээс тендер орой­­туулж зарладаг, төсвийг он дамнуулж төлөвлөдөг, аж­лын гүйцэтгэлийг хугацаанд нь бү­рэн олгодоггүй мөн гүй­цэт­гэгч талууд тендерийг өгөгд­лөөр ажлын хүч гаргадаггүй, тех­ник тоног төхөөрөмжийн хан­галт муутай, нэг зэрэг олон ажил авч хүч тарамддаг, ин­женер техникийн албаны мэд­лэг сул, материалын гэрээ хэл­цэл бүрэн хийдэггүй, өөрийн хөрөнгө багатай зэрэг шалт­гаанаас үүдэлтэй хэмээн то­дор­хойллоо.

Үүнээс гадна он дамжин хэрэгжиж буй ба­рилга байгууламжууд энэ аймагт олон байлаа. Ихэвчлэн сур­гууль цэцэрлэгийн барилга бай­гаа бөгөөд энэ дундаас Хөвсгөл айм­­гийн “Төмөр хүлэг” гэх ком­пани Булган аймгийн Тэ­шиг, Хялганат, Баян-Агт, Гур­ван­бу­лаг гэсэн дөрвөн суманд нэг зэ­рэг тендер авч сургууль барьж эхэлсэн ч ажлаа дутуу орхиод алга болсон аж. Тэд нэг зэрэг олон ажил авсан учраас хүчээ тарамдуулж, ажлаа дийлэхгүй байгаа гэв.

Мөн ирэх сарын эхээр уулзаж, чадах бол хурдан дуусга, чадахгүй бол ажлаа хүлээлгэн өгч орон нут­гийг хохиролгүй болго гэх хүсэлт тавина гэдгээ тус аймгийн Засаг дарга Д.Эр­дэнэбат онцолж байлаа. Түүнч­лэн Булган аймгийг гэмт хэр­гээс хамгаалах зорил­го бү­хий бүх цэгүүдэд теле ка­мер байрлуулах, орон нут­гийн хөгжлийн сангийн мөн­гөөр буюу нэг тэрбум төг­рөгөөр цагаан суварга гэх бай­гууламж барьж байгаа нь бүлгийн дар­­гаас ихээхэн шүүмж­лэл хү­лээлээ.

Монголд хам­гийн өн­дөр үнээр баригдаж бай­­гаа энэ­хүү суварга орон ну­тагт ямар хэрэгтэй байгааг асууж, энэ мэтээр хэрэггүй ша­хам тө­сөлд мөнгө үрэх бус сур­гууль цэ­цэрлэг зэрэг нэн тул­гамдсан ажилд хөрөнгө мөнгөө зар­цуулж байх хэрэгтэй гэв.

Аймаг болгонд тулгамдаж бай­гаа Дулааны цахилгаан станцын ажил ч энэ аймгийн толгойны өв­чин болсон. Энэ хавраас эх­лэх барилга байгууламжууд ашиг­лалтад ороход мөн л дулаан, цахилгааны асуудал босч ирнэ. Тиймээс Д.Эрдэнэбат даргатай уулзахаар ирсэн булганчууд стан­цын асуудлыг төр засаг нэн тэргүүнд шийдэж өгөхийг хүсч байсан юм.

Иргэдийн хувьд орон нутгийнхаа удирдлагуудад шүүмж­лэлтэй хандахыг урь­тал болгоогүй бөгөөд байгаа бо­ломжоо ашиглан илүү их хөг­жил рүү явах, бахархал, да­вуу талаа түлхүү олж ха­рах хэрэгтэйг сануулж бай­сан.

Тухайлбал, хамгийн анх­ны гурилын үйлдвэр энэ аймагт ба­ригдсан, одоо ч үйл ажил­ла­гаагаа явуулсаар байхад өнөөд­рийг хүртэл булганчууд  “Ал­тан тариа” компанийн гу­ри­лыг шүтэж, өөрийнхөө гу­ри­лын үйлдвэрийн гурилыг ба­раг л мэдэхгүй байгаа юм.

Гэх­дээ Булганд олон давуу тал байгаа. Цагдаагийн албан хаагчид нь өөрсдөө мөнгөө гар­гаж барилга барьсан, метр квад­ратыг нь 800 орчим мянган төгрөгөөр тооцсон нь бусад орон нутагт үлгэр жишээ боло­хуйц байсан гээд давуу талаа ашиг­лаж хөгжих боломж нээлт­тэй байлаа.

12, 24 айлын орон сууцыг олноор барих, дэд бүт­цийг нь бүрэн шийдэх гэх мэтээр аль болж бүтэхээс нь ажлаа эхлүүлж, булган нутаг бүх зүйлээрээ анхдагч гэдгийг ха­руулахыг Д.Эрдэнэбат дар­га аймаг орон нутгийн удирд­лага болон иргэдэд за­хиж, энэ бүхнийг төрийн зү­гээс дэм­жиж ажиллахад өөрийн ча­дах хэмжээгээр тус­лан, дэм­жиж ажил­лахаа илэр­хийл­­лээ. АН-ын бүлгийн дар­гын то­­милолт дуу­саагүй бө­гөөд үргэлж­лүү­лэн Орхон, Зүүнха­раа сумдад ажил­лах юм. Энэ та­лаар дараагийн ду­­гаартаа үргэлж­лүү­лэн хүргэх болно.