УИХ-ын гишүүн Г.Уянга түрээсийн тухай хуулийн төсөл дээр ажиллаж байгаа. Түүнтэй энэ талаар цөөн хором ярилцлаа. 

-Түрээсийн тухай хуулийн төслийг боловсруулах аж­лын явц ямар байна вэ?

-Манай улсад түрээстэй хол­боотой эдийн засгийн судалгаа ба­раг байдаггүй юм байна. Тү­рээсийн бизнес нийт бизнесийн хэчнээн хувийг эзэлж байна вэ, зах зээл, эдийн засагт хэрхэн нө­лөөлж байна вэ, иргэдийн өдөр тутмын амьдралд түрээс ямар нөлөө үзүүлж байгаа гэх мэт маш олон асуулт хариултгүй байгаа. Тиймээс би энэ асуудлаар Эдийн засгийн хөгжлийн яаманд судал­гаа хийлгэхээр захиалга өгчихсөн байгаа. Засгийн газарт ажлын хэсэг байгуулагдсан. Мөн Эдийн засгийн хөгжлийн яамтай хамт­ран хуулийн төсөл боловсруулах ажил үргэлжилж байна. Саяхан Монголын түрээслэгчдийн нэгдсэн холбооноос түрээслэгчдийн дунд судалгаа явуулсан. Энэ мэтчилэн олон судалгаа бэлэн болсны да­раа хуулийн төсөл боловсруулах ажлыг ул суурьтай хийх ёстой учраас хугацаа шаардаж байгаа. Үнэндээ судалгааны ажил нэлээд удаашрах шинжтэй байна.

-Судалгааны ажил хэдийгээр дуусах төлөвтэй байна вэ?

-Яг тодорхой хугацаа заах боломж одоогийн байдлаар алга. Ямар ч байсан оны өмнө дуусгахаар шахаж байна.

-Орон сууцны түрээсээр мөн­гө хийдэг бизнес дэлгэрч бай­на. Түрээсийн тухай хуулийн тө­сөлд энэ асуудлыг хэрхэн зо­хицуулахаар тусгаж байгаа вэ?

-Түрээсийн тухай ярихад орон сууцны түрээсийн асуудал давхар хөндөгдөнө. Өнөөдөр орон сууцны үнэ нэмэгдэхэд түрээс нөлөөлж байна. Түрээслэгчдийн холбооноос шинээр ашиглалтад орж байгаа гурван орон сууцанд судалгаа хийж үзэхэд 60 хувийг нь түрээс эзэлж байна. Тиймээс энэ талаар су­дал­гаа хийх хэрэгтэй байгаа. Ер нь нийс­лэл даяар ашиглалтад орж байгаа орон сууцны нэлээд хэсгийг нь тү­рээ­сийн зориулалтаар ашиглаж бай­гаа нь нууц биш юм. Орон сууны эрэлт их байгаа үед түрээс үнэд яах ар­гагүй нөлөөлж байна.

-Нэг хүн маш олон орон сууц худалдаж аваад өндөр үнээр түрээсэлдэг энэ байдлыг яаж өөрчлөх вэ?

-Манай улсын хүн амын дий­лэнх нь гэр хороололд амьдарч байгаа учраас орон сууцжуулах шаардлагатай байгаа. Гэтэл үүнд орон сууц түрээслүүлэгчид сөргөөр нөлөөлж байна. Зарим оронд бол орон сууцны түрээсийг хориглож байсан жишиг байдаг юм билээ. Бид ч гэсэн ийм арга хэмжээ авах ёстой байж магадгүй гэж бодож байна. Гэхдээ эхлээд зах зээлийн судалгаагаа сайн хийх ёстой. Ши­нээр ашиглалтад орсон гурван байранд судалгаа хийхэд 60 ху­вийг нь түрээсэлж байна гэдэг нь яавч эрүүл тогтолцоо биш. Бид үүнийг засч сайжруулах ёстой. Үүний өм­нө одоогийн нөхцлөө ил бол­гоод ийм байдалд ямар хууль бо­ловс­руу­лах вэ гэдгээ тогтох нь чу­хал байгаа юм. Тиймээс судал­гаанд нэлээд цаг гаргаж, нухацтай хан­дах шаардлагатай байна.

-Түрээсийн тухай хуулийн төслийг боловсруулахад гад­ныхны туршлагыг хэр судалж байна вэ?

-Гадны орнуудад шинээр ашиг­лалтад орсон орон сууцыг бү­хэл бүтэн нэг орцоор нь худалдаж авдаг жишиг одоо байхгүй. Ийм зүйлийг бүр эрт зохицуулчихсан. Гадны орнуудад нэг хүн нэгээс илүү орон сууц эзэмшиж болох­гүй гэх мэт хуулийн зохицуулал­таар ийм асуудлыг шийдвэрлэсэн бай­даг юм билээ. Манай орны нөх­цөлд ийм боломж одоогоор бага бай­на. Түрээсийг бизнес гэж үзээд зөн­гөөр нь орхидог байдлыг одоо зохи­цуу­лах хэрэгтэй.

-Түрээсийн бизнест татвар ногдуулдаггүй. Хуулийн тө­сөлд татварын орчныг хэрхэн зохицуулах вэ?

-Мэдээж хэрэг энэ асуудлыг татвараар зохицуулна. Тухайлбал нэг хүн хоёр, гурван орон сууцтай байж болох ч тав, арван орон сууцтай, хаа сайгүй үл хөдлөх хө­рөнгө эзэмшиж байвал татварыг нь нэмэгдүүлэх зохицуулалтыг хий­нэ. Ер нь татварын зохицуу­лалт хамгийн том шийдэл юм. Ма­найх шиг замбараагүй өндөр түрээсийн үнэ хэлээд сууж байдаг түрээслүүлэгчид хаана ч байх­гүй. Зах, худалдааны төв, оффис гээд ямар ч зориулалтаар түрээс­лүүл­сэн бай хуулийн зохицуулалт шаардлагатай. Жишээлбэл ту­хайн түрээсэлж буй байшингийн хийц, халуун, хүйтэн, бохир усны асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэсэн, галын аюулгүй байдлын нөхцөл гээд бүгдийг нь түрээслэгчид­дээ түрээсийн гэрээний хамт өг­дөг юм билээ.  Өнөөдөр манайд энэ асууд­лыг зөвхөн түрээслүүлэгч­дийн тул­гал­таар л шийдвэрлэж бай­на. Гэ­тэл түрээслэгч, түрээслүү­лэгч­дийн хоёр талын эрх ашигт тул­гуур­лаж түрээсийн гэрээ батал­гааж­даг. Гэхдээ гадны аль ч орон ма­найх шиг ийм үеийг туулсан л бай­гаа. Бид ч гэсэн бусдын туршла­гыг судлаад энэ асуудлыг шийдвэр­лэх боломжтой.

-Түрээсийн хуулийн төслийг энэ намрын чуулганаар амжиж УИХ-д өргөн барих уу?

-Олон талын судалгаа хийх шаардлагатай байгаа учраас хуу­лийн төсөл хэзээ бэлэн болохыг яг таг хэлэх боломжгүй байна. Ямартай ч ирэх онд энэ хуулийн төслийг УИХ-аар хэлэлцэх байх.

-Хуулийн төсөл боловсруулах явцад түрээслүүлэгчдээс шахалт ирж байна уу?

-Одоогийн байдлаар энэ хуу­лийн төсөлтэй холбоотой гомдол санал түлхүү ирж байна. Харин УИХ-аар энэ хуулийн төслийг хэлэлцэх үед л дарамт шахалт ирж магадгүй. Энэ хууль батлагдвал түрээсээр мөн­гө хүүлдэг маш олон хүний эрх аш­гийг хөндөнө. Гэхдээ түрээ­сийн зөв зохицуулалтыг нийгмийн олон­хи хүсч байгаа. Тийм боло­хоор энэ хуулийн төслийг УИХ хэ­лэл­цэх байх. Ингээд өнөөгийн бай­гаа төвшнөөс хавьгүй дээр нөх­цөл байдлыг бүрдүүлэх хууль батлаг­дах байх гэж найдаж байна.