“14 тэрбумын Ц.Чимэд­цэ­рэн суллагдах нь” гэ­сэн яриа гарах болов. Ц.Чи­мэдцэрэнгийн учруул­сан гэх хохирлыг төр ба­рагдуулах шийдвэр гар­гасан. Өөрөөр хэлбэл, та бидний мөн­гөөр хохирлыг бараг­дуулж дууссан цагт ял­тан суллагдана. Тиймээс энэ хэ­рэг олны анхааралд бай­хаас аргагүй. Тиймээс Ц.Чи­­мэдцэрэнг хугацаанаасаа өмнө магад­ланг хүлээж байгаа гэх мэдээллийн дагуу сур­валжиллаа.

Ц.ЧИМЭДЦЭРЭНД ХОЁР ЖИЛИЙН ДАРАА ЯЛАА ЭДЭЛЖ ДУУСАХ ТООЦОО ГАРАВ
Ц.Чимэдцэрэн “Хадга­ламж” банкны ерөнхий нягт­лан бодогчоор ажиллаж байх­даа 220 удаагийн үйлд­лээр 14 тэрбум 385 сая төгрөг завшсан нь тог­тоогд­сон билээ. Түүнтэй хол­богдуулан тус банкны нягт­лан Б.Энхтуяа, УИХ-ын ги­шүүд “Алтай констракшн” компанийн захирал Х.Бат-Эрдэнэ нарын 11 хүн холбогдож анхан шатны шүүхээр орж байлаа. Анхан шатны шүүх хурал 2008 оны гуравдугаар сарын 17-нд эхэлж, маргааш нь шийдвэрээ гаргаж байсан. Шүүх хурлын үеэр шүүгдэгч Ц.Чимэдцэрэн “Би завшсан мөнгөөрөө казино тоглоод үрсэн нь үнэн. Банкнаас удаа дараагийн үйлдлээр мөнгө авч байсныг энд шүүгдэж байгаа 11 хүн мэдээгүй.
Хулгай хийж байгаа юм чинь хүмүүс мэдэхгүй. Гэтэл энэ хүмүүс миний хоморгонд шүүгдэгчийн ширээнд сууж байгаад уучлал хүсье” гээд ганцаараа буруутай гэдгээ хүлээсэн. Гурван шатны шүүх Ц.Чимэдцэрэнг арван жил чанга дэглэмтэй хорих ангид ял эдлүүлэх, Б.Энхтуяаг зургаан жил хорих ял оноосон түүхтэй. Эдлэх ялын хувьд ийм.
Хоригдол Ц.Чимэдцэрэн шийт­­гэлийнхээ хэдэн жилийг ардаа үлдээгээд байгааг эх сурвалжийн мэдээлснээр тоо­цъё.  Өдгөө тэрбээр цагдан хо­рих хугацаатайгаа нийлээд гурван жил орчим шоронд сууж байгаа аж. Хэрвээ ялтан хөдөлмөр эрхэлбэл эдлэх ялын хугацаанаас шагналын хоног хасах тухай хуульд заасан. Ц.Чимэдцэрэнг тоос­гоны үйлдвэрт ажиллаж бай­сан гэх мэдээ байгаа. Хөл­сөө дуслуулж, тоосго үйлд­вэрлээд шагнуулсан гэдэгт олон хүн эргэлзэж байгаа ч, шагналын хоногийг хамгийн ихээр авч, тооцуулсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байсан. Шаг­налын хоног улиралд 30 хоногоос  хэтрэх ёсгүй. Тэгэхээр  жилд дөрвөн сар хасуулна гэсэн үг. Гурван жи­лийн хугацаанд нэг жилтэй тэнцэх хугацааг хасуулсан байж болох юм. Мөн Өршөөл үзүү­лэх тухай хуульд хамрагдаж эдлэх ялынх нь гурван жил хасагдсан. Ингээд тооцвол Ц.Чимэдцэрэнд гурван жил гаруй хугацаанд ял эдлэх шийт­гэл үлдсэн хэрэг. Үлд­сэн хугацаанд өмнөх шигээ сайн ажиллавал хоёр жил хо­ригдох л хугацаа бий.
Нөгөө    талаар  Эрүүгийн хуу­­лийн 74 дүгээр зүйлд “Хо­рих ял шийт­гүүлсэн ялтан за­сарч хүмүүжсэнээ зан байд­лаараа харуулж, гэмт хэ­рэг үйлдэж учруулсан хо­хир­лоо нөхөн төлсөн, гэм хорыг арилгасан бол түү­нийг хугацаанаас  нь өмнө суллаж болно” гэж заасан бай­даг. Хуульд зааснаар хоригдлыг  сайн хүмүүжсэн гэж үз­вэл суллаж болно. Харин хо­хирлыг барагдуулаагүй бол хугацаанаасаа өмнө магад­лангаар орох боломжгүй. Өнөө, маргаашгүй суллаг­дахад нь саад болж мэдэх хохирлоо хэрхэн төлж бай­гааг  эх сурвалжуудаас тод­рууллаа.

“ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭР ЦААСАН ДЭЭР Л ҮЛДЭНЭ”
Наранд гарах замд са­даа болоод байгаа 14.3 тэр­бум төгрөгийн асуудал ийм байна. Гэхдээ хохирлын хэм­жээ идсэн мөнгөтэй нь харьцуулахад юу ч биш. Учир нь “Хадгаламж” бан­кинд учруулсан хохирлын ихэн­хийг төр барагдуулах шийдвэрийг шүүхээс гарга­сан юм. Тодруулбал, 14.3 тэр­бум төгрөгөөс 13.8 тэр­бумыг нь Төрийн өмчийн хо­роо барагдуулахаар бол­сон. Учир нь “Хадгаламж” банкийг худал­дахад Төрийн өмчийн хорооноос тооллого явуулж, төрийн мэдэлд бай­сан үеийнх нь эрсдэлийг хүлээ­хээр болсон байж. Гэтэл тус банкийг төрийн мэдэлд байх үед Ц.Чимэдцэрэн 13.8 тэрбум төгрөг завшсан хэ­рэг. Харин хувьчлагдсанаас хойш 700 орчим сая төгрөг хул­гайлжээ. Өөрөөр хэл­бэл, ялтан нэг тэрбум хүрэх­гүй төгрөгийн хохирлыг ба­раг­дуу­лах ёстой. Тэр мөн­гийг нь барагдуулахын тулд Ц.Чимэдцэрэнгийн эх­нэр, аав, хүүхдүүдийнх нь нэр дээр байсан байр, ма­шиныг битүүмжлэх шийд­вэрийг анхан шат­ны шүүхээс гаргасан. Үүнийг ялтны өмгөөлөгч Ж.Эр­дэ­нэ­булган эсэргүүцэж “Ц.Чимэд­цэрэнгийн аав на­саа­раа “Хадгаламж” банкинд ажиллаад хоёр өрөө байраар шагнуулсан. Түүнийгээ хүүгийнхээ нэр дээр шилжүүлсэн байсан юм. Мөн өөрөө оюутан байхаасаа бизнес эрхэлж, хөрөнгөжсөн. Эхнэр нь томоохон дэлгүүр ажиллуулдаг байлаа. Энэ бүгдийг нь хурааснаар гэр бүлийнхнийг нь хамт яллаж байна гэсэн үг” гэж давж заалдсан. Гэвч гурван шатны шүүх хөрөнгийг хураах шийд­вэрийг хэвээр үлдээсэн юм. Энэ хураагдсан хөрөнгийг Төрийн өмчийн хороо хохи­рол барагдуулсныхаа тө­лөөс болгож авах учиртайг эх сурвалж хэлсэн. Гэхдээ өр төлбөр барагдуулах, ху­раа­сан хөрөнгийг хэр­хэхийг Шүү­хийн шийдвэр гүйцэт­гэлийн алба хариуцаж буй аж. Хохирогч болоод байгаа “Хадгаламж” банкны хохир­лыг  барагдуулсан эсэ­хийг хуулийн хэлтсээс тод­руу­лахад “Шүүхийн шийдвэрийн гүйцэтгэлээр дамжаад хо­хир­лыг барагдуулж бай­гаа. Гэхдээ бөөнөөр нь биш шүүхийн шийдвэр гүйцэт­гэ­лийн газраар дамжин Тө­рийн өмчийн хороо болон, Ц.Чимэдцэрэнгийн төлөх мөнгөөс хасагдаж байгаа” гэсэн юм. Бидэнд олдсон мэ­дээллээр өнгөрсөн онд л гэхэд Төрийн өмчийн хороо­ноос “Хадгаламж” банкинд гурван сая гаруй ам.доллар шил­жүүлсэн аж. Харин ялтан хохирлыг барагдуулсан эсэхийг асуухад эх сурвалж “Шүүхийн шийдвэр цаасан дээр л үлдэнэ. Юугаа бараг­дуулдаг юм” гэж доог хийсэн хариуг өглөө.

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛСНЫХАА ШАНД СУЛЛАГДАХАА ХҮЛЭЭЖ БАЙГАА ГЭВ ҮҮ
Банкнаас завшсан их хэм­жээний мөнгөөр долоо хоногт хоёр удаа Солонгос руу очиж казино тоглож байсан гэдгээ Ц.Чимэдцэрэн хүлээсэн. Бүр “Хавтаст хэрэгт миний тоглож байсан казиногоос хоёрыг нь дутааж бичсэнд гомдолтой бай­на” гэж билээ. Ингэж үнэн­чээр хэргээ хүлээсэн нь “Надад мөнгө байхгүй. Хохирлыг барагдуулж чадах­гүй шүү” гэж дохио өгсөн хэрэг. Гэвч чанга дэглэмтэй Зүүнхараагийн хорих ангид Ц.Чимэдцэрэн багагүй хөрөн­гө оруулалт хийсэн мэдээ чих дэлсэж байгаа. Тодруулбал, нэг тэрбум гаруй төгрөгөөр шоронгийн хашаа бариулсан гэдэг. Үүний шанд тэнд түүн шиг эрх мэдэлтэн бай­гаа­гүй гэх. Хөлсөө дуслуу­лаад тоосго үүрээд байна гэсэн чинь юу вэ. Тусдаа өрөө бэлдүүлчихээд телеви­зийн суваг сольж, өдөр тут­мын сонин эргүүлсэн шиг тансаглаж байгаа гэх мэдээлэл байна. Мөн шо­ронд мөнгөө зарцуулсны ха­риуд хугацаанаасаа өмнө суллагдахаар магадлангийн хурал хүлээж байгаа гэнэ.
Ц.Чимэдцэрэнг хугацаа­наасаа өмнө суллагдах гэж байгаа нь үнэн эсэ­хийг Шүүхийн шийдвэр гүй­цэтгэх газрын хэвлэлийн тө­лөө­лөгчөөс тодруулахад “На­дад мэдээлэл алга” гэс­нээс өөрийг хэлсэнгүй. Ха­рин эх сурвалж ялтанг Зүүн­хараагаас Амгалан дахь 241 дүгээр ангид шилжин ял эдэлж байгаа гэсэн юм. Ам­галангийн хорих ангийн жижүүрээс энэ талаар асуухад “Ц.Чимэдцэрэн ирээгүй. Ялт­ны талаар мэдээлэл өгөх ёсгүй. Холбогдох газраас нь асуу­сан нь дээр” гэв.

Б.Цэцэгдэлгэр
Зохиогчийн эрх: “Улс төрийн тойм” сонин.