Ийм үгтэй хөгжилтэй сурталчилгаа байдаг “Танайх нүүрс түлдэг, манайх “бакришка” түлдэг” гээд л. “Бакришка” гэж монголчлон нэрлэсэн хуучин дугуй гээч зүйлийг хүн болгон мэдэхийн хэрээр, үүнийг түлэхэд ямархан утаа, хор ялгардгийг төсөөлөхөд бэрх биш. Гэвч өнөөдөр Улаанбаатарт покрышка хэмээх “түлш”-ийг хэрэглэдэг айлууд, тэр бүү хэл албан байгууллагууд ч олон. Бүр хуучин дугуй 150-200 төгрөгөөр зардаг бизнес бий болж.

“Бакришка” түлж байгаа айлуудыг ялгахад тун амархан. Яндангаас ваагирсан хар утаа олгойдож байгаа. Лав та замын хажуугийн дугуй засвар хэмээх газрууд ийм утаа “үйлдвэрлэж” байгааг олонтаа харсан байх. Яндангаас гарч байгаа утаагаар нь тухайн айлыг хаанахын нүүрс түлдэг, ямар пийшинтэй, тэр ч атугай амьдралын төвшинг нь тодорхойлох боломжтой ч юм шиг. Төслийн зуухтай айлын яндангаар үл анзаарагдах саарал, Налайхын нүүрс түлдэг бол хүрээлсэн хар бараан, Багануурын нүүрсний илчинд дулаацан суугаа айлаас цогтой, хар хөх утаа олгойддог. Харин “Дэнжийн мянга”, “Ханын материал”, “Долоон буудал”, “Шар хад”, “Цайз 16”-гийн зам дагуух айлууд болон дугуй засваруудаас нүүгэлтсэн хар утаа суунаглаж байна. Тэр хавийн айлууд амьдралын боломж тааруу басхүү хялбарчлах дуртайдаа аргалын дөрвөлжөө хайчилсан дугуйгаар дүүргэдэг гэнэ.

Нийслэлд байгаа 500 орчим дугуй засварын газрууд бүгд л  хэрэглээнээс хасагдсан дугуйны хамерыг 150-250 төгрөгөөр худалддаг гэнэ. Дугуйг нүүрсний мөнгөө хүчрэхгүй ядмаг айлуудаас гадна нам даралтын зуухтай чинээлэг айлууд, ТҮЦ, 24 цагийн дугуй засварын газрууд ч гол түлшээ болгопог. Дугуй нь асахдаа түргэн, илчтэй төдийгүй амархан унтарчихдаггүй. Мөн хямдхан. Тиймээс л хүмүүс тор нүүрсийг 1500 төгрөгөөр худалдан авахын оронд 200 төгрөгийн дугуйг сонгож байна. Бас ажилласан машины тосонд хоёр хоног дэвтээсэн тоосго илчлэг ихтэй байдаг гэх нээлтийг хийж, түлэх дуртай айлууд ч ихэсч байгаа гэнэ.

Үүнийг өгүүлэхийн гол учир нь “бакришка” хэмээх түлш ямар их хор ялгаруулдаг болохыг л сануулах гэсэн юм. Сентетик резин болон нефтийн бүтээгдэхүүнээр хийсэн дугуй нь 17 төрлийн хүнд металл, бензин, болон олон төрлийн органик бодисуудыг агуулдаг аж. Шаталтын үед дээрхи бодис нь агаарт дэгддэг бөгөөд жижиг салст хэсгүүд нь хүний уушгийг хорлож байдаг. Хамгийн аюултай нь дугуй, тоосго хоёроос хүний биед хорт хавдар үүсгэдэг бензперин хэмээх хатуу салст бодис ялгардаг юм байна. Энэ бодис нь эхээс урагт, мөн хөхний сүүгээр хүүхдийн биед шингэдгийг эрдэмтэд нотолжээ.

Дугуйг шатаахад ялгардаг хорт бодисууд гудамж, зам талбайд, хэзээ ч устаж үгүй болдоггүй, хөрсөнд “нуугдан” агаарт дэгдэн, борооны усаар дамжин хөрсөнд нэвчиж байдаг. Хөгжингүй орнуудад дугуйг түлшний зориулалтаар хэзээ ч шатаадаггүй бөгөөд манайхтай хөгжил ойролцоо Бангладешийн Катманду хотод л гэхэд зөвхөн Засгийн газрынхаа бодлогыг эсэргүүцэх үед дугуй шатаадаг гэнэ.
 
Манайхан “Агаарын бохирдол аюулын харанга дэлдлээ, утаа угаараар амьсгалж, хооллож байна, агаарын бохирдолд таван метрийн радиусаас хол зүйл олж харахгүй нь” гэдэг нь маргашгүй үнэн. Гэвч гэр хорооллынхон автомашинууд гээд утаа “үйлдвэрлэгч”-дийг бид тоочин халаглах боловч түүнээс илүү хор дэгдээгч “бакришка”-н “түлштэн”-үүдийг яагаад анзаарахгүй мэт байна вэ?

Ядахдаа нүүрсний мөнгөө дийлдэггүй айлуудаа хүчирдэггүй юм гэхэд ТҮЦ, засварын газар, нам даралтын “зуухтан”-гуудыг хуучин дугуй түлэхийг хориглон таслан зогсоомоор байна.

Дашрамд сануулахад хэрэв ойролцоох айлууд, байгууллага, дугуй засварын газрууд байнга дугуй түлдэг бол хорооны ажилтан болон НМХГ-т мэдээлэх хэрэгтэй юм байна.

Өөрийн болон хайртай хүмүүсийнхээ эрүүл мэндийн төлөө дугуй, тоосго түлэхгүй байхыг үйлчлүүлэгч олонтой, орлого сайтай дугуй засварын газруудаас ядахдаа шаардмаар байна. Холбогдох байгууллагынхан ч үүнд анхаарна биз ээ.