УИХ-ын сонгуулийн дүнгээр эмхлэн байгуу­лагдсан Н.Алтанхуягийн Засгийн газар сүүлийн өдрүүдэд шинэ бүтэц, зо­хион байгуулалтаар ажил­лаж байна. Яамдын Тө­рийн нарийн бичгийн дарга нарын түр орлон гүйцэт­гэгчдийг хуулийн дагуу томилж байгаа. Гэ­тэл Тө­рийн албаны зөвлөл эдгээр томилгоо нь тэдний гишүү­дийн санал дүг­нэлт­гүй хууль зөрчин хийгдлээ гэж гоншигнож уйлагнан буй. Үнэн хэрэгтээ Төрийн албаны зөвлөл хэмээх гоё нэртэй улс төрчдийн “захиалгын байгууллага” хөшигний цаана ямар хор найруулж, ямар булхай хийж байдгийг хамгийн сүүлийн жишээгээр энд өгүүлье.

Төрийн боловсон хүчний томилгоог цэвэр тунгалаг байлгах үүрэгтэй энэ байгууллага хэрхэн дампуурч хууль, журамд биш Засгийн газар, эрх мэдэлтнүүдийн захиалгад захирагддаг байгууллага болж хувирсныг эдгээр баримт ил тод, тов то­дорхой илчлэн харуулах болно.

Төрийн албанд, тэр тусмаа удирдах албан ту­шаалд томилогдох про­цедур бүхэн хууль, журам, нарийн шалгуу­раар зохи­цуулагдахаас гадна эц­сийн шийдвэр гарах хүр­тэл тодорхой хэмжээний цаг хугацаа шаарддаг нь тодорхой. Гэхдээ эдгээр шалгуур эрх мэдэл, албан тушаалын сүлжээ бүхий хэсэгт огт үйлчилдэггүй болохыг Батлан хамгаалах яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга, хошууч генерал Я.Чойжамцыг сонгуулийн дараа, улсын наадмын хойхон наадмын бөх, хурдан морины яриа хөөрөө тасраагүй байхад уг албан тушаалд ганцхан өдрийн наймхан цагийн дотор захиалан томилсон шог жүжгээс харж болно.

Жүжиг ингэж эхэл­жээ. Баянзүрх дүүрэгт байрлах Батлан хамгаалах яамнаас өглөө эрт Батлан хамгаалахын сайд Ж.Энх­баярын гарын үсэгтэй хүсэлт бүхий захиалгат бичиг хотын төвд, Тэнгис кино театрын ойролцоо байх Төрийн албаны зөвлөл рүү Улаан­баатарын замын их түгж­рэл дунд гэрлийн хурдаар хүр­гэгд­жээ. Тэрхүү захиалгыг Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны гишүүн, МАН-аас угшил­тай Ерөнхий сайдын зөвлөх асан Д.Бат­баяр гүйцэтгэхээр ажлын байрандаа байл­даа­ны бэ­лэн байдалтай байсан бо­лолтой. Захиалга ч сум мэт тэр даруйдаа шунгинан ирж, бэлэн хариу ч Сүх­баатарын талбай, Төрийн ордон руу зэрэгцэн хөдөл­жээ. Тэнд Засгийн газрын хуралдаанд захиалагч эзэд нь догдлон хүлээж байлаа. Уг нь Төрийн албаны зөв­лөлийн гишүүн Д.Батбаяр ажлын туршлагатай, би­чиг үсгийн боловсролтой нэ­гэн аж. Гэвч дэндүү их яарсан товчхон хариу би­чигтээ үг үсгийн алдаагаа ч хянасангүй тэр чигээр нь Төрийн ордон руу ил­гээсэн байна. Ингээд тө­дөлгүй бүх зүйл жин тан болж Говь-Алтайн уугуул, генерал Я.Чойжамц орой нь гэхэд нутгийн сайд, удахгүй огцрох Ж.Энх­бая­­рын дэмжлэгээр дэс­лэгч генерал Ц.Тогоогийн орыг залгаж Төрийн на­рийн бичгийн дарга болох нь тэр. Үндэсний аюулгүй байдлыг хангахад онцгой үүрэгтэй Батлан хамгаа­лах яамны Төрийн на­рийн бичгийн даргын то­милгоо ганцхан өдрийн дотор болж Гиннес­сийн номонд ч орохоор үйл явдал ийнхүү өрнөв. Энэ бол 2012 оны долдугаар сарын 18-ны өдөр байлаа.

Уг томилгоо нь хууль зөрчиж байна шүү гэдгийг тухайн үед Засгийн газрын гишүүн, Шадар сайд асан М.Энхболд Засгийн газрын хурал­даанд хэлж анхааруулж байсан ч жүжгийг дэглэг­чид үүнийг хэрэгсэхийг ч хүссэнгүй.

Я.Чойжамц генерал БХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргын сонгон шалгаруулалтад энэ оны хоёрдугаар сард Зэвсэгт хүчний жанжин штабын дарга асан Ц.Тогоо нарын эрхмүүдтэй өрсөлдөж, Ц.Тогоод ялагдан төрийн удирдах ажилтны нөөцөд бүртгэгдсэн байжээ. Уг нь бол Төрийн албаны зөв­лөлийн албан ёсны санал дүгнэлтгүйгээр ердөө “нөөцөд бүртгэгдсэн” гэх тодорхойлолтоор дээрх ха­риуцлагатай албан ту­шаалд томилогдох нь хууль зөрчсөн үйлдэл аж. Гэвч хууль яамай гэж жүжиг дэглэгчид үзжээ.

Тодруулбал, Я.Чойжам­цыг төрийн удирдах ажилт­­ны “нөөцөд бүрт­гэгд­сэн” талаарх тодор­хой­лолтыг гаргаж өгөхийг Батлан хамгаалахын сайд энэ оны долдугаар сарын 18-нд албан бичгээр Төрийн албаны зөвлөлөөс хүсч, үүнийх нь хариуг ТАЗ мөн өдөрт нь мэдэгдээд зогсохгүй, тэр өдрийн оройд нь Засгийн газар хуралдаж, БХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргаар Я.Чойжамцыг то­милох шийдвэрийг гарга­сан байна. Ингэхдээ Зас­гийн газрын тогтоолын үндэслэлийг хүртэл хуу­рамчаар дурджээ. Тухайл­бал төрийн албаны зөвлө­лийн санал дүгнэлтийг үндэслэсэн гэжээ. Угтаа бол, Төрийн албаны зөвлөл Я.Чой­жамцын тухайд ямар ч санал дүгнэлт гар­гаагүй, гагцхүү нэг ги­шүүн нь нөөцөд бүртгэгд­сэн гэсэн захиалгат бичиг л хийж өгчээ.

Төрийн албан хаагч, удирдах ажилтныг томилох процедур нь хэрэв хууль, журамдаа захирагдвал яавч нэг өдөртөө амждаг зүйл биш гэдгийг олон хүн мэднэ. БХЯ-ны Төрийн бичгийн даргын томилгооны тухайд гэвэл нэгээс нөгөөд шат дараатай, тодорхой хугацаанд дамжих ёстой албан бичгүүдийг гурван талд нэгэн зэрэг төлөвлөж, дараа нь хүн харахад нүд хуурахаар баримтуудыг бүрдүүлсэн аж. Уншигч танд эдгээр баримтуудыг засваргүйгээр хүргэж байна. Энэ гурван баримт бичиг зөвхөн нэг өдөр үйлдэгдсэнийг тодруулъя.

Хошууч генерал Я.Чой­жамцын хувьд өн­дөр албан тушаалд тэнцэж болохуйц  цэргийн мэргэ­жилтэн байж болох ч тө­рийн ажлын туршлагагүй, ойворгон нөхдийн золиос хоёр дахь удаагаа болж буй нь энэ юм. Өмнө нь  энэ оны хоёрдугаар сард  Бат­лан хамгаалах яамны Тө­рийн нарийн бичгийн дар­гын түр орлон гүйцэтгэг­чээр хууль зөрчин томилогдоод дараа нь ном журмын дагуу томилогд­сон Ц.Тогоо генералд та­химаа дуртай дургүй өгч байсан билээ.

Батлан хамгаалах бол “энгийн хүн”-ий хийдэг ажил огт биш гэсэн гажиг итгэл үнэмшилтэйгээр сайдын ажлаа эхэлж бай­сан Ж.Энхбаяр салбарын­хаа онцлогийг “хаалттай” байдал гэж ойлгож, өө­рийн хүрээллийг бий бол­гох зорилгоор явцуурсан томилгоонуудыг хууль зөрчих эсэхээс үл хамааран хийж байсан нь тухайн үед хэвлэлээр бичигдээд зогсохгүй дараа нь шүүхийн шийдвэрээр ч нотлогдсон. Хууль зөрчсөн тэдгээр томилгоонуудын сүүлийнх нь Батлан хамгаалах яамны Төрийн нарийн бичгийн даргаар хэдхэн хоног ажиллаж буй Я.Чойжамцын томилгоо юм. Түүний өмнө уг албыг хашиж байсан дэслэгч генерал Ц.Тогоо сонгуулийн дүн гарсны дараахан АНУ-ын Тампа хотод байрлах тус улсын зэвсэгт хүчний төвийн командлал руу “зугтан” 3 жилийн хугацаатай томи­лолт авч явснаар оронд нь Я.Чойжамц томилогдох “тааллыг” удахгүй огцрох сайдаасаа авсан хэрэг. Сайд хүссэн учраас хууль зөрчөөд ч хамаагүй томи­лох ёстой нь мэдээж тул Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүн гэрлийн хурдаар бичиг цаасны ажлыг нь ёсчилсон бололтой.

Батлан хамгаалахын сайд асан Ж.Энхбаярын үед Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Ц.Тогоо генерал сонгуулийн дүн эргэснийг мэдэрч нэгэн үе өөрийнх нь орлогчоор ажиллаж байсан Я.Чойжамцад ачаа­гаа үүрүүлээд АНУ-ын Зэвсэгт хүчний төвийн командлалд Монголын талыг төлөөлөх ахлах тө­лөө­лөгчөөр томилогдсон юм байна. Энэ томилол­тыг мөн л эрх мэдлийн сүлжээгээр хүч түрэн хийл­гэж, тэнд дөнгөж то­милогдоод байсан Зэвсэгт хүчний шилдэг залуу бо­ловсон хүчнийг “зай­луулж”, тушаал бууруулан орыг нь ичгүүр сонжуур­гүйгээр эзэлжээ. Тэр тус­маа залуу офицерүүд ганц­х­ан жилийн хугацаа­гаар томилогддог уг албанд гурван жилийн хугацаа­гаар томилолт гаргуулсан гэх мэдээлэл ч буй юм. Бүр ноцтой нь тусгаар Монгол улсын Зэвсэгт хүчний жан­жин штабыг долоон жилийн туршид завсаргүй толгойлсон энэ эрхэм аль нэг орны бүсийн команд­лалд дэндүү жижиг албанд залуу офицер мөргөн ту­халсан нь цэргийхний жигшил дургуйцлийг тө­рүүлж байгаа ажээ. Мон­гол Улсын цэргийн нууц­тай холбоотой нарийн ши­рийн зүйлийг мэдэх учир­тай энэ генералыг ийнхүү харьд одсоныг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, холбогдох байгууллагууд анхаарч байгаа бизээ.

Батлан хамгаалах салбар бусад салбарыг бодоход боловсон хүчний нарийн дэг жаягтай, тэнд аливаа томилгоо, халаа сэлгээ нь стратеги, бодло­готой хийгддэг гэж олон хүн ойлгож, итгэж үнэмш­дэг. Гэтэл сүүлийн үед энэ салбарт өрнөсөн боловсон хүчний өөрчлөлт нь танил тал, нутаг нуга харсан, эрх ашгийн томилгоонууд төдийгүй хууль зөрчсөн үйлдлүүд ч байгааг дээрх жишээнээс харж болох аж. Харин Төрийн алба­ны зөвлөл нь энэ бүхэнд үйл­чилдэг албан ёсны бай­гуул­лага болж хувирсныг сүүлийн үеийн газар авч буй шүүмжлэ­лүүд са­нуулж байна.

Төрийн албаны зөвлө­лийн гишүүд нь УИХ-аас зургаан жилийн хугацаа­гаар томилогдчихоод хуу­чин гишүүн нь байсан намынхаа хүсэл зоригийг гүйцэлдүүлдэг, аль  нэг урьдчилан сонгосон албан тушаалтанд тааруулж аж­лын байрны тодорхойлолт зохиодог, яг тэрнийхээ дагуу шалгалт авсан нэр­тэй нөгөө л сонгогдсон нөхрөө томилдог байгуул­лагад нь тохиролцсоны да­гуу нэр дэвшүүлдэг бол­соор дэндүү удаж байна.

Ийм л юм хийдэг, бүр түүндээ гаршсан учраас “шинэчлэлийн” гэгдэх шошготой Н.Алтанхуя­гийн Засгийн газар төрийн албыг нийтийн алба болго­хоор ярьж эхэлсэн гэж ойлгогдож байна. Төрийн албаны зөв­лөл, Н.Алтанхуягийн Зас­гийн газрын танхимын хооронд өрнөж байгаа энэ­хүү чимээгүй мэт чимээтэй дайнд чухам хэн нь ялагчаар тодрох бол?