Цоохор ирвэсний үүрэнд анхны дүрс бичлэг хийгджээ

Ирвэс судлаач эрдэмтэд үүрэндээ байгаа эмэгчин цоохор ирвэс болон гүем
(ирвэсний зулзага)-ийн дүрс бичлэгийг анх удаа хийсэн байна. Цоохор
ирвэс нь хүрч очиход төвөгтэй уулархаг нутагт байрладаг, нууцлаг
амьдралтай учир үүрийг нь олж илрүүлэхэд хүндрэлтэй байдаг. Харин Цоохор ирвэс хамгаалах хөтөлбөрийн
судлаачид Тост ууланд, хүний гараар хэсэгчлэн бүтээсэн үүрний ойролцоох
шонд байрлуулсан камерийн тусламжтайгаар, аюулгүй зайнаас уг дүрс
бичлэгийг хийжээ.

Хөтөлбөрийн гүйцэтгэх захирал Tom McCarthy "бид цоохор ирвэс хэзээ, хаана төллөж болох, мөн гүемийн
амьд үлдэж нас бие гүйцэх боломжийг судлахад нэлээд хэдэн жилийг
зарцуулсан. Харин яг одоо, байгаль хамгаалах зорилгоор гаргасан бидний
олон жилийн хүчин чармайлтын дараах онцгой мөчүүдийн нэг тохиож,
өнөөгийн ертөнцөд тэсч үлдэхийн тулд хүний тусламж шаардлагатай болсон
зэрлэг амьтадын амьдралын нэгэн ховор хормын гэрч болж байна. Иймэрхүү
мэдээллүүд эдгээр гайхамшигтай амьтадын ирээдүйн баталгаа болно" гэв.

Судлаачид эх ирвэсийг нь анд явсан хойгуур нэг болон хоёр гүем бүхий хоёр үүрэнд тус тус орж, нийт 3 гүемийн биеийн хэмжилт хийж, зургийг нь авсан байна. Мөн ирээдүйд таньж, илрүүлэх зорилгоор 2 гүемийн арьсан дор будааны ширхэгтэй тэнцэх хэмжээний радио долгионы төхөөрөмжийг суулгажээ. Судалгааны явцад гүемүүдийг
айлгаж цочоохгүйн тулд дээд зэргийн болгоомжтой ажилласан байна. Мөн
дараагийн өдрүүдэд эх ирвэсийн байрлалыг судлаж үүрэндээ эргэж ирсэнийг
баталгаажуулсан байна.

Өдийг хүртэл цоохор ирвэсний судалгааг зөвхөн амьтаны хүрээлэнгийн
ирвэснүүдэд тулгуурлан хийж байсан юм. Амьтны хүрээлэнгийн нөхцөлд
цоохор ирвэс ихэвчлэн 1-3 гүем төрүүлдэг бол онгон байгальд энэ талаархи
нарийвчилсан судалгаа өмнө нь хийгдээгүй байжээ. Зэрлэг ирвэсийн гүем
байгалийн нөхцөлд бусад зэрлэг амьтан, өвчин, хулгайн анчин зэрэг хүний
заналхийлэлд байнга өртөж байдаг учир хэдэн хувь нь нас бие гүйцэх
хүртлээ амьдрах боломжтойг тогтооход хүндрэлтэй байдаг.

Харин радио долгионоор амьтадын байрлал, хөдөлгөөнийг хянах төхөрөмжийн
хэрэглээ, мөн ажиглалтын тусламжтайгаар байгальд ховордож байгаа цоохор
ирвэс төллөх үед үүрээ хэрхэн сонгож байгаа, гүемүүд үүрэндээ хэр удаан
байрлаж, өсөж торнидог, хэзээ эхээ дагаж үүрнээсээ гарч эхэлдэг, эх
ирвэс хэр удаан хугацаагаар зулзагаа орхиж явдаг, байгалийн нөхцөлд
хэдэн гүем төрдөг зэрэг олон төрлийн мэдээллийг цуглуулж байна. Мөн дүрс
бичлэг, GPS бүхий хүзүүвч зэрэг нь зэрлэг муурны төрөл зүйлийг судлаж,
үр ашигтайгаар хамгаалах шалгарсан арга хэрэгсэлд тооцогдож байгаа юм.
Дүрс бичлэгийг энд дарж үзнэ үү.

Дашрамд дурдахад цоохор ирвэсний судалгааг БОАЖЯ, Дэлхийн Байгаль
Хамгаалах Сантай хамтран, Өмнөговь аймгийн Тост ууланд 2007 оноос эхлэн
хэрэгжүүлж байна. Цоохор ирвэс нь Олон улсын байгаль хамгаалах холбоо
(IUCN)-ны улаан дансанд нэн ховордсон ангилалд багтаж, устах аюулд орсон
амьтан юм. Мөн манай Улаан номд бүртгэгдэж, амьдардаг тархац нутгийнх
нь 20 орчим хувь нь улсын тусгай хамгаалалтад хамрагдсан байдаг.
Харамсалтай нь манай засгийн газар түүнийг судлах зорилгоор цөөн тоогоор
агнах шийдвэрийг өнгөрсөн онд гаргаж байжээ.