Даваа гаригт
хуралдах ёстой байсан МАХН-ын бүлгийн хурал хойшилсноос үүдэн өчигдөр үдээс өмнө хуралдах
ёстой байсан байнгын хороодын хурал хугацаагүйгээр
хойшлов. Харин УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо удаас хойш 14.30 цагаас хуралдаж,
“Утаагүй Улаанбаатар” хөтөлбөрийн санхүүжилт буюу Хүний хөгжлийн сангийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах
тухай хуулийн төслийн
хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэлээ.

Саяхан УИХ-аар батлагдсан “Утаагүй
Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хүрээнд гэр хорооллыг орон сууцжуулах, нийтийн тээврийг хийн түлшинд шилжүүлэх, нийслэл болон бүх аймаг, сумдыг хатуу хүчилттай
автозамаар холбох зэрэг ажлыг
2016 он хүртэл хийж гүйцэтгэхэд 18,2 их наяд төгрөг зарцуулахаар баталсан. Гэвч хөтөлбөрийн санхүүжилтын асуудал хараахан шийдэгдээгүй байгаа.

Энэ
бүх бүтээн байгуулалтын ажлыг үндсэндээ стратегийн орд газруудыг эргэлтэд
оруулснаар байгалийн баялгаас орж ирэх орлогоор санхүүжүүлнэ хэмээн Засгийн газраас төлөвлөөд байгаа ч энэ нь хууль эрх зүйн хувьд
хараахан зохицуулагдаагүй, тунхаг төдий байгаа зүйл. Тиймээс “Утаагүй Улаанбаатар” хөтөлбөрийн санхүүжилтийг шийдэхийн тулд өнгөрсөн онд УИХ-аар
баталсан Хүний хөгжлийн сангийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар
Засгийн газраас хуулийн төсөл
боловсруулж, УИХ-д оруулаад
байгаа нь энэ.

Хүний хөгжлийн
сангийн тухай хуульд зааснаар уул уурхайн үйлдвэрлэлээс олох орлогыг бараг бүхэлд нь уг
санд төвлөрүүлэхээр тусгасан тул улсын
төсөвт орох орлого гэх зүйл бараг үлдээгүй юм байна. Гэтэл сангийн хөрөнгийг зөвхөн хүн амын эрүүл мэнд,
боловсрол, нийгмийн даатгалын үйлчилгээг сайжруулах, орон сууцаар хангах гэсэн дөрвөн чиглэлд зарцуулахаар хуульчилсан байдаг. Одоогийн
байдлаар Засгийн газар дээрх дөрвөн чиглэлээр иргэн бүрт нийт 1,5 сая төгрөгийг 2012 он
хүртэл зарцуулахаар төлөвлөөд байгаа. Үүний 500 мянгыг нь бэлнээр өгөхөөр болсон. Сар шинийн өмнөөс өгч эхэлсэн 70 мянга ч бас үүний нэг хэсэг
нь. Оны сүүлийн хагаст үлдэгдэл 50 мянгыг өгснөөр байгалийн
баялгаас иргэддээ хувь хишиг
хүртээх энэ жилийн 120
мянга дуусах юм. Түүнчлэн
2011 онд 220 мянга, 2012 онд 160 мянган төгрөгийг бэлнээр
олгоно гэдгийг Сангийн сайд
гишүүдэд танилцууллаа. Харин бэлэн бусаар өгөх нэг сая төгрөгийн тухайд
2011-2012 онд олгох бөгөөд боловсролыг
дэмжихэд 250 мянга,  нийгмийн даатгалд
500 мянга, орон сууцны санхүүжилтэд 250 мянгыг төлөвлөөд байгаа юм
байна.

Гэсэн хэдий ч
Засгийн газраас зэсийн үнийн өсөлт болон бусад зүйлсийг тооцож үзвэл
байгалийн баялгаас олох орлого Хүний хөгжлийн санд төлөвлөсөн 1,5 саяас илт давж байгаа аж. Тиймээс иргэн
бүрийн 1,5 саяас илүү гарсан орлогыг “Утаагүй
Улаанбаатар” хөтөлбөрийн санхүүжилт зарцуулж
болох ч хуулинд энэ талаар тусгаагүй тул Засгийн газар Хүний хөгжлийн
сангийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ. Хүний хөгжлийн сангаас санхүүжлүүлэхээр
хуульчилсан дөрвөн асуудал дээр “Утаагүй
Улаанбаатар” хөтөлбөрийн
санхүүжилтийн асуудлыг нэмж оруулахаар. Гэхдээ хөтөлбөрийн бүхэлд нь санхүүжүүлэх биш, зөвхөн авто зам,
эрчим хүч гэх мэт үндсэн дэд бүтцүүдийг байгуулах ажлыг санхүүжүүлэх асуудлыг Хүний хөгжлийн
сангийн тухай хуульд
тусгуулахаар Засгийн газраас санал оруулж байна. Ингэхдээ иргэн бүрт өгөх 1,5 саяд
гар хүрэлгүй, харин түүний жил
бүрийн санхүүжилтээс давсан орлогыг “Утаагүй
Улаанбаатар” хөтөлбөрийн санхүүжилт болгон ашиглана гэдгийг тэд хэлж байна.

Гэвч гишүүд өөр бодолтой
байлаа. Гишүүн О.Чулуунбат “Энэ төсөл чинь бүхэлдээ бизнесийн төсөл байна. Иймд Засгийн газар үүнд оролцож, санхүүжилт хийх
шаардлагагүй” гэж үзсэн бол гишүүн Д.Зоригт, Н.Батбаяр нар “Одоо оруулж ирж байгаа хуулийн төсөл Хүний хөгжлийн
сангийн тухай хуулийн зорилго чиглэлтэй нийцэхгүй байгаа учир төсөл
санаачлагчдад нь буцаая” гэсэн санал гаргав. УИХ-ын гишүүн, Нийгмийн бодлогын
байнгын хорооны дарга Д.Арвин бүр “Ороод ирж байгаа мөнгийг зүгээр л хуваарилья
л даа. Алийн болгон ард түмнээсээ хумсалдаг юм бэ. Дэд бүтцийн асуудал дээр
хангалттай хөрөнгө оруулалт төсөвлөсөн шүү дээ. Эрчүүд та нар том том төсөлдөө
л мөнгө хуваарилаад, нэгийгээ лоббидоод явчихдаг шүү. Гэтэл цаана чинь ард
түмэнд мөнгө хэрэгтэй байна” гэж ирээд аминчлав. Харин Төсвийн байнгын хорооны
дарга Ц.Даваасүрэн “Утаагүй Улаанбаатар” төсөлд угаасаа маш олон асуудлыг
аваачиж нэг дор чихсэн учраас хөрөнгө оруулалт их шаардаж байна, Монгол Улсын
бүхэл бүтэн найман жилийн төсөвтэй тэнцэж байна шүү дээ. Тиймээс хөтөлбөрөө
танах хэрэгтэй гэдэг зөвлөмжийг ажлын хэсгийн ахлагч, Байгаль орчин, аялал
жуулчлалын сайд Л.Гансүх болон Засгийн газрын гишүүдэд өгнө лээ. Уцэст нь Хүний
хөгжлийн сангийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн
хэлэлцэх эсэхээр санал хураалгахад байнгын хорооны гишүүдээс зургаа нь дэмжиж,
бусад нь эсрэг санал өгч унагав. Хэдийгээр энэ нь хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэх
дээр хамаарахгүй ч хуульд өөрчлөлт оруулахын тулд нийт гишүүдийн гуравны хоёрын
дэмжлэгийг авах ёстой, нэг үгээр хэлбэл нэлээд босго өндөртэй хууль юм байна. Засгийн
газраас боловсруулсан дээрх хуулийн төслийг УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын
хороогоор үргэлжлүүлэн хэлэлцэх юм.

Б.ЗАЯА