Өндөр настан, хөгжлийн бэрх­шээлтэй иргэдэд “Хүний хөгжил сан”-аас нэг сая төгрөг олгох ажил эхлээд 10 гаруй хонож байна. Гэтэл иргэд яг ямар бичиг баримт бүрдүүлэх, хаана хандах, мөн энэ онд болон өнгөрсөн онд нас барсан хүмүүсийн өмнөөс сая төгрөгийг авах боломжтой юу, иргэний шинэчилсэн бүртгэлд хамрагдаж амжаагүй иргэд ямар бичиг баримт бүрдүүлэх, бичиг баримт нь бүрдсэн иргэдэд хэзээнээс мөнгийг нь олгож эхлэх вэ гэх мэт олон асуултын хариултыг авахаар сурвалжиллаа. Түүнчлэн нийслэлийн дүүргүүдийн зарим хороод дээр энэ ажил ямар шатандаа явж байгааг сонирхсон юм. Монгол Улсын хэмжээнд нэг сая төгрөгийг бэлнээр нь авах өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн нийт 334.2 мянга бий. Үүнээс 204.2 мянган өндөр настан, 130 мянган хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд юм.  

Ямартай ч нийслэлийн төвийн дүүргийн зарим хороодоор энэ ажил ямархуу шатандаа явж байгаа талаар хорооны ажилтнууд, үйлч­лүүлэхээр ирсэн иргэдээс тодруулав. Сүхбаатар дүүргийн VII хороон дээр үдээс хойш очиход ачаалал багатай байлаа. Хорооны Засаг дар­гын тамгын газрын байраар мэр сэр хүн орж гарна. Энэ үеэр тус хо­рооны Халамжийн мэргэжилтэн Т.Дол­жингоос зарим зүйлийг тодруулав. 

-“Хүний хөгжил сан”-аас хөгж­лийн бэрхшээлтэй иргэд болон өндөр настнуудад нэг сая төгрөгийг бэлнээр нь олгохоор болсон. Та­най хороон дээр энэ ажил ямар шатандаа явж байна вэ. Хүндрэл бэрхшээл гарч байна уу?

-Манай хороо хотын төвийн хороодын нэг. Энд ахмад настан 700 гаруй, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн 300 гаруй, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд 12 байдаг. Энэ сарын 12-ноос хүмүүсийн бичиг баримтыг авч эхэлсэн. Ачаалал нь одоохондоо гайгүй байна. Эхний хоёр өдөр л хамгийн их байсан. Тэр үед ганц өдөрт 300 гаруй өргөдөл хүлээн авч байлаа.

-Та сая хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд 12 байдаг гэлээ. Тэгэхээр ийм хүүхдүүдэд ямар шалгуураар мөнгө олгох юм?

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд болгон авахгүй шүү дээ. Хүний асаргаанд байдаг, эмчийн шийдвэрээр тогтоосон хүүхдүүд хамрагдана.

-Тийм хүүхдүүдийг яаж таньж баталгаажуулдаг вэ. Таньдаг эм­чээрээ дамжуулж тодорхойлолт гаргуулах явдал гарч байна уу?

-Манай өрхийн эмч хорооны бүх өвчтөнтэйгээ харьцдаг. Тийм болохоор бидэнд тийм ч их асуудал тулгарахгүй гэж бодож байна. Тэгээд ч нөхцөлт асаргааны мөнгө гэж зайлшгүй асаргаатай хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн 30 мянга, асрагч нь 24 мянган төгрөг авдаг байсан. Харин одоо 48 мянган төгрөг болж нэмэгдсэн байгаа.

Тэрбээр ийн ярьсан юм. Тус хороон дээр нэг сая төгрөг авах өргөдлөө өгөхөөр ирсэн долоодугаар хорооны өндөр настан Д.Чойдорж “Би Архангай аймгийн Төвширөх сумаас шилжиж ирлээ. Шилжүүлэг хийлгэх гэж жаахан удсан. Харин энд ирсэн чинь ажил овоо бүтчихлээ. Ачаалал ч бага байна” хэмээсэн. Журмын дагуу тэдгээр иргэд хувьцаа, бэлэн мөнгө хоёрын аль нэгийг сонгох хувилбар бий. Д.Чойдоржоос нэг сая төгрөгөөрөө юу хийх гэж байгаа талаар нь сонирхоход “Би бол бэлэн мөнгөө авна гэж бодож байгаа. Харин тэр мөнгөөрөө үр хүүхдүүддээ өвлөж үлдээхүйц нэг сайхан хөөрөг худалдаж авах санаатай байна. Одоохондоо тэтгэврийн хэдэн төг­рөг маань амьдралд хүрэлцэж бай­на” гэлээ. Түүнчлэн хотын захын хороодоор очсон юм. Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн 19 дүгээр хо­роонд очиход ачаалал нэлээд их байв. Гэхдээ ирж буй хүмүүийн ихэнх нь “Ямар бичиг баримт бүрдүүлэх вэ” гэх зэрэг  мэдээлэл лавлах зорилготой байв. Яагаад тэд ийн хорооны ажилтнуудад ачаалал үүсгэж байгааг асуухад тус хорооны хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн Г.Хорлоо “Хаалган дээрээ биднийг юу юу бүрдүүлж ирэх вэ гэдгийг тодорхой бичсэн заавар тавьчихвал зүгээр байна” гэсэн. Харин энэ талаар хорооны халамжийн мэргэжилтнээс асуух гэсэн боловч хариулт өгөхөөс татгалзсан юм. Тэнд байсан хүмүүс хэлэхдээ “Уг нь зар тавьдаг. Хүүх­дүүд ч юм уу хэн нэг нь хуулаад авчихдаг” хэмээсэн.

Зарим иргэдийн тодруулахаар ирсэн зүйл нь энэ он гараад нас барсан хүмүүс сая төгрөг авч болох уу, бас хэвтэрт байгаа хөгжлийн бэрхшээлтэй болон өндөр настай иргэд өөрсдөө ирж чадахгүй бо­лохоор асран хамгаалагчаараа маяг­тыг нь бөглүүлж болох эсэх та­лаар асууж байсан. Энэ талаар хо­рооны халамжийн мэргэжилтнүүд “Хэрэв гэрээс гарах чадваргүй то­хиолдолд төлөөлөл нь ирж мате­риалыг бүрдүүлэх боломжтой” гэ­сэн. Түүнлэн энэ онд нас барсан хү­мүүсийн өмнөөс нэг сая төгрөгийг авах бүрэн боломжтой аж. Гэхдээ өв залгамжлагчаар буюу хоёр та­лын бичиг баримтыг наториатаар баталгаажуулсан хуулбараар мөнгө олгох юм байна.

Дашрам дурьдахад, иргэн та ямар бичиг баримт бүрдүүлж нэг сая төгрөгөө авч болох талаар хүргэе.

Ахмад настан:

•    Иргэний үнэмлэх
•    Хүний хөгжил сангийн дэв­тэр
Хөнгжлийн бэрхшээлтэй иргэн:
•    Эмнэлэг хөдөлмөрийн магад­лах комиссын шийдвэрийн хуулбар
•    Группын дэвтэр
•    Иргэний үнэмлэхийн хуул­бар
•    Хүний хөгжил сангийн дэвтэр
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд
•    Хөгжлийн бэрхшээлтэй болохыг нотолсон дүүргийн мэргэжлийн эмч нарын зөвлөгөөний шийдвэрийн хуулбар
•    Хүүхдийн төрсний гэрчил­гээний хуулбар
•    Эх, эцгийн иргэний үнэм­лэхийн хуулбар
•    Хүний хөгжил сангийн дэв­тэр зэргийг бүрдүүлж ирэх юм байна.