Увс аймгийн Бөхмөрөн суманд малчид  газар нутгийнхаа төлөө тэмцэн суултаа үргэлжлүүлсээр байна. Тус суманд Канадын хөрөнгө оруулалттай компани  хайгуулын болон ашиглалтын лизенц авч, хоёр жилийн өмнөөс хайгуул хийж, Бөхмөрөн сумын нутагт ашиглалтын 947 га, хайгуулын 4000 гаруй га газарт зөвшөөрөл авсан. Энэ газар нутагт тухайн орон нутгийн иргэдийн эцэг өвгөдийнх нь шарил, хиргисүүр, мөн дархан цаазат газар нутаг багтдаг тул хайгуул, ашиглалтын үйл ажиллагаа явуулахыг ч идэвхтэй эсэргүүцэж. Нэлээд хугацаанд эсэргүүцлээ илэрхийлсэн иргэд тэмцлийн хүнд хэлбэрийг сонгохоо болсныг удаа дараа мэдэгдсэний эцэст Засгийн газраас төлөөлөгчид явуулжээ. УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар нь Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын байцаагчдыг дагуулан сүртэй нь аргагүй очиж. Тэд ийнхүү очоод өөрсдийгөө сурталчлан уурхайн үйл ажиллагааг зогсоосон болж харагдах нь сайхан сурталчилгаа болно гэж найдаж, ийнхүү “уурхайг зогсоож байна” гэж хэлэхэд нь суулт зарлагсад баяр хүргээд гэр гэртээ харина гэж бодож. Гэвч тийм зүйл болсонгүй. Тэднийг ирэхээс өмнө 200 гаруй иргэд суулт хийж байсан, засгийн төлөөлөгчид ирээд явсны дараа мөн л суултаа үргэлжлүүлсээр байлаа. Учир нь суулт зарласан иргэдийн асуудлыг ирсэн төлөөлөгчид шийдэж чадаагүй гэж үзсэн байна. Ч.Хүрэлбаатар энэ үеэр “Иргэд та нар өөрсдөө зөвшөөрөхгүй гэвэл нэг ч уурхай ашиглалт явуулахгүй. Үүнийг зөвхөн бид ирээд шийддэг ч асуудал биш.  Хууль дүрмийн дагуу өөрсдийнхөө сонгосон төлөөлөгчдийг шахаж, ойлгоогүй бол ойлгуулах хэрэгтэй” гээд асуудлыг шийдэхээр ирсэн гэдгээ танилцуулав. Харин суултад нэгдээд байсан дуучин С.Жавхлан “Эд газар нутгаа гэсэн сэтгэлээр ирж байгаа гэж биш, өөрсдийгөө дахиж сонгогдохгүй байх вий гэдэгтээ санаа зовоод ирлээ гэж санагдаж байна. Ийм хямдхан хүмүүс төрд байна” хэмээн дүргүйцэж буйгаа илэрхийлэв. Мөн “Хэрвээ ингэж иргэд жагсаагүй байсан бол та нар ирэх байсан уу, та нар өмнөх дөрвөн жилийн хугацаанд яг юу хийж байсан юм бэ” хэмээгээд яагаад өмнө нь анхаарал хандуулаагүй талаар мэргэжлийн хүнээс тайлбар нэхлээ. Ч.Хүрэлбаатар сайдыг дагалдан ирсэн мэргэжлийн хяналтын байцаагч ч “Бид бие даан хяналт хийх эрх байхгүй. Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулиар аливаа нэг иргэн байгууллагын өргөдөл, хүсэлт, гомдлын дагуу шалгалт хийдэг” гэх тайлбарыг хийсэн нь иргэдийн дургүйцлийг бүр ч их төрүүлэв бололтой “Бид энэ гомдлыг дээш нь удаа дараа гаргаж байгаа шүү дээ, яагаад заавал асуудлыг ийн хүндрүүлж байж нэг ирдэг юм” гэцгээж байлаа.

Ч.Хүрэлбаатар сайдын нэмэлт тайлбар асуудлыг намжаах гэсэн биш бүр дор байдалд оруулав. Тэрээр “Хайгуулын болоод ашиглалтын нэг ширхэг ч зөвшөөрлийг сумын зөвшөөрөлгүйгээр олгодоггүй. Дээр бүгдийг шийддэг нь худлаа. Орон нутгаас зайлшгүй зөвшөөрөл авна” гэсэн нь асуудлыг өөрөөсөө холдуулах гэсэн бүтэл муутайхан шиг оролдлого болов. Сумын Засаг дарга Б.Ядамдорж үүнд нь бухимдан “Ч.Хүрэлбаатар гишүүний хэлж буйг бодохоор би буруу юм хийж, би хариуцлага хүлээх ёстой юм байна л даа. Байгаль хамгаалах төлөвлөгөө батласны төлөө намайг зөвшөөрөл олгосон гэж байгаа юм уу. Миний гарын үсэг зурсан ганц зүйл нь Байгаль хамгаалах төлөвлөгөө. Заавал хийх ёстой ажил гэж Мэргэжлийн хяналтын газраас үүрэг өгөө биз дээ. Яагаад орон нутагт шийдсэн хэрэг гээд байгааг ойлгохгүй байна” гэчихэв. Үүний араас иргэдийн зүгээс Ч.Хүрэлбаатарын найз Алтангэрэл гэгчийн тухай гомдол үргэлжлэв. “Тэр Алтангэрэл хэдэн малчдыг архидуулж хуураад нутаг дэвсгэрт алтны компани оруулаад сүйтгэсэн”, “нутгийн иргэдээ ажилд оруулна, гадаадынхан зарахгүй гэж Шанагийн уурхайг авчихаад мөн л худалдаад явчихсан” гэцгээв. Сонгуулийн үеэр Ч.Хүрэлбаатар сайдыг дагалдан явж байсан болохоор нутгийн иргэд ч тодорхой хэмжээнд итгэл үзүүлсэн гэнэ.

Энэ тухай Ч.Хүрэлбаатар сайд “Алтангэрэлийг би найз аа гэж хэлж чадна. Миний найз. Гэхдээ би энэ уурхайтай холбоогүй” гэх тайлбарыг хийсний дараа иргэд дор бүрнээ “Юу яриад байгаа юм бэ, найз нь юм бол ядаж битгий хууль зөрч гэж хэлж болно шүү дээ” гэж сайдыг загнацгаав. Загнах хүмүүсийн чимээ намжаагүй байхад зарлал үргэлжиллээ.

Мэргэжлийн хяналтынхан уурхайг хааж буй тухай зарлалаа. Тэд “12410А гэсэн тусгай зөвшөөрөлтэй газарт газар эзэмших ашиглах гэрээ хийгдээгүй, байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээг хийлгээгүй, архелоги палентлогийн судалгаа хийгээгүй гэдэг үндэслэлээр уурхайн үйл ажиллагааг нь түр зогсоох шийдвэрийг Мэргэжлийн хяналтын газраас гаргаж байна” гэв. Гэвч бөхмөрөнчүүд баярласангүй. “Хашир хүн гэж хаширсан хүнийг хэлдэг юм. Энэ мэт шоунд чинь итгэхгүй шүү” гэцгээж “уурхайн лицензийг хүчингүй болгохгүй юм уу, энэ компанийнхан хэзээ нүүх юм, нүүлгэхээс нааш тэмцлээ зогсоохгүй. Өнөөдөр та нар явна, дараа нь дахиад л нээгдэнэ шүү дээ. Одоо хаасан нь зөвхөн бичиг баримт дутуу гэх шалтгаан байна, эднийг чинь бүрдүүлчихээд л буцаагаад онгойлгохгүй гэх ямар баталгаа байна” гэх асуултад хариулт нэхсээр үлдлээ.  Эцэст нь асуудлын гол буруутан уучлалт гуйх ёстой гэж иргэд үзсэн тул Ч.Хүрэлбаатараас энэ эвдэж сүйтгэгдсэн байгаль орчин, ард иргэдээсээ уучлалт гуйхыг хүслээ. Ч.Хүрэлбаатар сайд “Өнөөдрийн үүссэн нөхцөл байдлыг бид мэдэж байгаа. Хар алт баг дээр үүсээд буй асуудалд хэн нэгэн хүн буруутай байж таарна. Хэрвээ сумын Засаг дарга нь хэрвээ уучлаарай гэж хэлж чадахгүй бол би уучлаач гэж өмнөөс нь хэлье” гэв. Иргэд “Сумын Засаг даргыг уучлалт гээгүй таныг уучлалт гуй гэж байна шүү дээ” гэсээр үлдлээ. УИХ-ын гишүүн, төрийн сайдын хувьд иргэдийн өмнө уучлал гуйхдаа дурамжхан байсны адил уучлалт гуйсны дараа иргэд ч мөн л дурамжхан үлдлээ. Төлөөлөгчид хотын зүг хөдөлсөн бөгөөд иргэд “суултаа үргэлжлүүлцгээе” гэсээр хоцров. Тэдний хэлж буйгаар энэхүү гадныхан бүхий л тоног төхөөрөмжөө аваад, лицензээ цуцлуулаад явсан цагт суултаа зогсоох гэнэ.