-МАХН-ын дарга Н.Энх­баяр Төв аймаг дахь цаг­дан хорих төвөөс “Ард тү­мэндээ” хэмээн хаягласан за­хиа илгээжээ. Тэрбээр за­хид­лаараа өөрийг нь хилс хэ­рэгт түлхэх гэж байгаа учир айхгүй байгаа гэсэн утга дайсан байна билээ. Мөн өөрийг нь баривчлах үйл ажиллагааг дэндүү бол­хи, хууль бусаар хийсэн гэ­сэн байсан. Та үүнд ямар тайлбар өгөх вэ?

-Үндсэн хуульд “Сэжигт­нээр тооцогдсон иргэд өөрөө өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхтэй” гэж заасан байдаг. Тиймээс Н.Энхбаяр гэдэг хүн захидалдаа юу гэж бичих нь тухайн хүний эр­хийн асуудал. Үүнд би “Зөв, буруу” гэж дүгнэлт хийх нь учир дутагдалтай. Ха­рин асуудалд улстөржсөн байдлаар хандаад байгаа нь л түвэг учруулж байна. Энэ бол хуулийн байгууллагын үйл ажиллагаа болохоос улс тө­рийн намын кампанит ажил биш шүү дээ. Н.Энхбаяр гэдэг хүнийг сэжигтнээр татах бол­сон шалтгаан нь тодорхой нот­лох баримттай гэдгийг бид хэвлэл мэдээллийн хэрэгс­лээр мэдээлсэн. Мөрдөн бай­­цаалтын явцад энэ бү­хэн улам тодорхой болох байх. Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөн байцаагчийн гаргасан шийдвэр, тог­тоолыг цагдаагийн байгууллага хэрэг­жүүлэх хууль зүйн үүрэгтэй. Тухайн хүнийг албадан баривчлах шаардлага байсан гэдгийг тодорхой тайлбарласан. Тухайлбал, удаа да­раа мэдэгдэл хүргүүлсэн боловч ямар нэгэн хариу өгөөгүй. Хуулийн бай­гууллагыг үл хүндэтгэсэн. Хуулийн байгууллага хуулийн дагуу ажиллаж байхад хэн ч байсан ирж мэдүүлэг өгөх ёстой. Хаана ч тийм л байдаг. Эсвэл Н.Энхбаяр гэдэг хүнээс мэ­дүү­лэг авахын тулд бид урьж залах ёстой байсан юм уу. Тиймээс би цагдаагийн байгууллагынхан үүр­гээ гүйцэтгэсэн л гэж бодож бай­гаа. Баривчлах үйл ажиллагааны на­рийн үйл явцыг үүрэг гүйцэтгэсэн цагдаа­гийн байгууллагынхан хангалттай тайлбарлах шиг болсон.

-Баривчилгааны үйл явцаас болоод манай хуулийн байгуул­лагууд “Ямар ч уялдаа холбоогүй ажилладаг” гэсэн шүүмжлэлд өртөөд байгаа. Тухайлбал, ба­рив­чилгаа болох гэж байгааг тө­рийн тусгай хамгаалалтынхан мэ­дээгүй учир  Н.Энхбаярыг хам­гаалж байсан төрийн тусгай хам­гаалалтын ажилтнууд ба­ривч­лахаар ирсэн хуулийн бай­гуул­ла­гынхны өөдөөс эсэргүүцэл үзүүлс­нээс болоод ийм асуудал үүссэн юм биш үү?

-Н.Энхбаярыг албадан баривчлах гэж байгаа талаар Авлигатай тэмцэх газраас Төрийн тусгай хамгаалалтын газарт албан тоотоор мэдэгдсэн. Үүнээс гадна Төрийн тусгай хамгаа­лалтын газрын даргыг ч дуудаж уулз­сан. Энэ утгаараа Төрийн тусгай хамгаалалтын газрынхны үүсгээд буй энэ асуудлыг Улсын ерөнхий прокурорын дэргэдэх Мөрдөн бай­цаах албанаас шалгах ёстой гэж ойлгож байгаа. Шалгаж ч байгаа байх. Энэ бүхнийг шалгаж дууссаныхаа дараа холбогдох байгууллага нь дүгнэлт өгч албан тоотоор бидэнд танилцуулах байх.

-“Н.Энхбаярт 10 гаруй удаа мэдэгдэл хүргүүлсэн ч ирж мэ­дүү­лэг өгөөгүй учир албадан баривч­лахаар болсон” гэж танай байгуул­лагынхан мэдэгдэж байсан. Гэтэл “Н.Энхбаяр өөрийг нь албадан баривчлах гэж байгааг мэдэнгүүтээ до­лоодугаар сарын 1-тэй холбоотой мэдээлэл хийсэн байж болзошгүй” гэсэн мэдээллийг зарим хүн өгч байгаа. Баривчилгааны талаарх нуу­цыг задруулсан байж болох уу?

-Шүүгчийн захирамжийн дагуу албадан баривчлах ажиллагааг хий­дэг. Энэ дагуу л Н.Энхбаярыг барив­чилсан. Түүнийг баривчлах гэж бай­гаа мэдээллийг задруулсан уу, үгүй юү, хэн задалсан байж болох вэ гэдгийг прокрорын байгууллагынхан шалгаад хариу өгөх байх. Тухайн өдөр Н.Энхбаяр гэдэг хүн яагаад долоодугаар сарын 1-тэй холбоотой мэдээлэл хийсний учрыг би мэдэхгүй юм байна. Ямартай ч түүнийг барив­чилсан явдал долоодугаар сарын 1-тэй ямар ч холбоогүй.

-Хуулийн дагуу бол шүүгчийн захирамжаа үзүүлээд баривчлах ёстой байтал гэнэтийн дайралт хийсэн гээд байгаа. Үүнд тайлбар хийхгүй юү?

-Би тухайн үед ажиллагааг удир­даж байсан хүн биш учир энэ асуултад хариулт өгөх нь зохимжгүй юм. Яг энэ асуудлаар Улсын ерөнхий прокурорын дэргэдэх Мөрдөн байцаах алба шалгалт хийж байгаа учир шалгах ажил­лагааг дууссаны дараа мэдээлэл өгнө гэдэгт найдаж байна.

-Баривчилгаа явуулах гэж байгаа тухайгаа Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад мэдээлээгүйгээс болж тэр хүн тухайн үед юу ч мэ­дэл­гүй өнгөрч, суудлаасаа огцрохдоо тулчихаад байгаа юм биш үү?

-Авлигатай тэмцэх газар бол хараат бус, бие даасан статустай тус­гай байгууллага. Тиймээс барив­чилгаа явуулах гэж байгаа талаараа Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдад мэдээлэх ямар ч шаардлага байхгүй. Ер нь бид тэр тухай УИХ-ын ги­шүүд, сайд нарт ч мэдэгдэх үүрэг хүлээгээгүй. Ялангуяа аливаа улс төрийн нам, хэн нэгэн улстөрчийн өмнө бид ямар ч үүрэг хүлээхгүй.

-Н.Энхбаярт хоол өгөхгүй, өмгөөлөгчтэй нь уулзуулахгүй бай­гаа гэсэн. Хүний эрхийн асуудлыг нь хөндөж байгаа гэсэн мэдээлэл гарч байна. Танай байгууллагын шийдвэрийн дагуу баривчлагдсан хүн ямар нөхцөл байдалд байгаа талаар та бүхэн хяналт тавьж байгаа юу?

-Хуулийн дагуу бол прокурорын байгууллага үүнд хяналт тавьдаг. Манай байгууллагын зүгээс тийм асуудал гараагүй болов уу гэж бодож байгаа. Энэ асуудлыг хариуцаж ажиллуулахаар Улсын мөрдөн байцаах газар, Авлигатай тэмцэх газраас хамтарч бие даасан ажлын хэсэг гаргасан. Тиймээс энэ үйл ажиллагаанд бидний зүгээс нөлөөлөх эрх байхгүй. Хамтарсан ажлын хэсгийнхэн энэ асуудлыг хариуцаад байцаалт хийгээд явж байгаа.

-Авлигатай тэмцэх газрын дарга Н.Ганболд УИХ-ын даргад тухайн үед Н.Энхбаярынд байсан УИХ-ын гишүүд хуулийн байгууллагынхны үйл ажиллагаанд саад учруулах оролдлого хийсэн гэсэн утгатай мэдээлэл хүргүүлсэн. Гэтэл тухайн үед байсан УИХ-ын гишүүд огт тийм зүйл болоогүй гээд байгаа шүү дээ?

-Энэ асуудлыг тодруулах ажлын хэсэг байгуулагдсан гэж сонссон. Мэ­дээж хоёр талаас өөрсдийн байр суурийг хамгаалах нь байдаг л үзэг­дэл. Тиймээс холбогдох байгуул­лагууд хэн нь үнэн яриад байгааг тогтоох байх. Ер нь хуулийн бай­гууллагын үйл ажиллагааг улстөр­жүүлэх нь зохимжгүй. Хуулийн бай­гууллагынхан олон нийтэд таалагдах гэсэн үүднээс ажлаа явуулж болохгүй биз дээ. Улстөрчид бол өөр. Аль бо­лохоор олон нийтэд таалагдах гэсэн ажил хийдэг.

-“Авлигатай тэмцэх газрынхан хэн нэгэн хүнийг “Сэжигтнээр татаж шалгаж байна” гэж зарлачихаад дараа нь “Цэвэр байсан юм байна” гээд хэргийг нь хэрэгсэхгүй бол­гочихдог. Үүнээс болоод тухайн хүний нэр хүнд хэдийнэ уначихсан байдаг” гэсэн шүүжмлэл нэлээд их бий. Н.Энхбаярт хол­богдох хэрэг ийм бол­чих вий дээ гэсэн болгоомжлол нэлээд байх шиг байна. Та үүнд ямар хариулт өгөх вэ?

-Яг ийм маягаар улстөржөөд хуулийн байгууллагын үйл ажил­лагаанд шахалт, дарамт үзүүлээд байх юм бол дээрх шиг байдалд хү­рэхийг үгүйсгэхгүй. Улстөржихгүй, хуулийн байгууллагуудад хуулийн дагуу ажлаа хийх боломж олгох юм бол ийм байдал үүсэхгүй гэд­гийг хариуцлагатайгаар хэлж бай­на. Бид ажлаа хуулийн дагуу хийнэ. Улстөрчид өө, янз бүрийн шалт­гаанаар бидний ажилд нөлөөлөх гэж бүү оролдоорой. Ийм байдал хэргийн хувь заяаг хаашаа ч эргүүлж мэднэ. Үүнийг хаана, хаанаа мэдэж байгаа л даа. Нөгөөтэйгүүр мөрдөн байцаагчдын ажил хуульд нийцэж байна уу, үгүй юү гэдгийг прокурор хянаж байгаа. Асуудлыг шүүх эцэслэн шийдвэрлэнэ.  Бид зөвхөн мөрдөн шалгах үйл ажиллагаа явуулаад хэргийг прокурорт шилжүүлээд прокурорын байгууллага асуудлыг хянадаг. Одоо мөрдөн байцаалтын шатанд нь прокурорын байгууллага хяналт тавихаас гадна өмгөөлөгч нь ч оролцож байгаа шүү дээ. Хуулийн дагуу Авлигатай тэмцэх газрын үйл ажиллагаанд хяналт тавьдаг бүтэц, механизм нь байна. Харин олон нийтийн зүгээс ч юм уу, улстөрчдийн зүгээс улстөржүүлэх гэж хөндлөнгөөс оролдох нь хуулиар хориотой шүү.

-УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга саяхан нэр бүхий сайд нарыг танай байгууллагад шалгуулахаар өгсөн. Танай байгууллагаас нэр бүхий сайд нарт эрүүгийн хэрэг үүсгэх хүсэлт гаргаж нийслэлийн Прокурорын газарт шилжүүлсэн ч хэрэгсэхгүй болгосон. Үүнийг та улстөржсөн гэж харж байна уу?

-Яагаад хэрэгсэхгүй болгосон бэ гэдгийг нийслэлийн Прокурорын газраас асуусан нь оновчтой байх. Ямартай ч манай байгууллага хариу­гаа гаргаж мэдэгдсэн.

-Ер нь бол дээрх эрхмүүдэд эрүү­гийн хэрэг үүсгэхэд хангалттай нот­лох баримт байсан учир танай бай­гууллага эрүүгийн хэрэг үүсгэх хү­сэлт гаргасан гэж ойлгож болох уу?

-Тухайн асуудлыг хариуцаж байсан мөрдөн байцаагч л асуудлыг шийдсэн. Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөн байцаагч гэдэг бол хуулиараа хэнээс ч хараат бус. Тухайн хүн өөрөө бие даасан эрх мэдэлтэй. Мөр­дөн байцаагчийн бүрэн эрхийнх нь асуудал тусгайлан хуульчлагдсан байдаг онцгой статустай. Энэ ч утгаараа мөрдөн байцаагчийн эрүү­гийн хэрэг үүсгээд шалгаж байгаа хэрэгтэй нь холбогдуулж Авлигатай тэмцэх газрын удирдлага нөлөөлөх чиг, үүрэг өгөх эрхгүй. Харин Ав­лигатай тэмцэх газрын удирдлага хуулийн дагуу ажиллаж байгаа мөрдөн байцаагчийнхаа хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалах үүрэгтэй.

-Ярилцсанд баярлалаа. Танд амжилт хүсье.