Монгол Улсын Ерөн­хий­лөгч, Үндэсний
аюулгүй байд­­лын зөвлөлийн тэр­гүүн Ц.Элбэгдорж саяхан ашигт малт­малын
хайгуулын болон ашиг­лал­тын лиценз шинээр олгох, шил­жүүлэхийг
тодорхойгүй ху­га­­цаагаар түдгэлзүүлэх шийд­­вэр гаргасан юм. Тэр­бээр
ашигт малтмал тойр­сон олон маргааныг таслан зогсоохы үүд­нээс ийм
шийдвэр гарга­сан хэмээн тайлбарласан. Гэвч өнгөрсөн сарын 30-ны өдрийн
Үндэсний Аюул­гүй байдлын зөвлөлөөс ашигт малтмалын хай­гуу­лын тусгай
зөвшөөрлийг ши­­нээр олгох, шилжүүлэх ажлыг хэвийн үргэлжлүүлэх шийдвэр
гаргажээ. Одоо­гийн байдлаар Ашигт малтма­лын газарт хайгуулын лиценз
авсан аж ахуйн нэгж 1100 ор­чим бүртгэлтэй байгаа аж. Үүнээс 270 гаруй
нь ашигт малт­малын орд ашиг­лах үйл ажиллагааг эр­хэлж буй. Харин
эдгээр аж ахуйн нэгжид Мэргэжлийн хянал­тын ерөнхий газраас ерөн­хий
шал­галт хийж эхэлсэн байна.
Энэ талаар Мэргэжлийн хяналтын ерөн­хий
газрын Байгаль ор­­чин, аялал жуулч­лал, гео­­логи, уул уур­хайн
хянал­тын газрын  дарга Н.Бат­баяраас да­раах асуул­туу­дад хариулт
авлаа.

-Ашигт малтмалын сал­ба­рыг  Ерөнхийлөгч Ц.Эл­бэг­дорж
хамгийн их маргаан,  асуудалтай салбар хэмээн то­дорхойлсон. Тэгэхээр
энэ салбарт хийж эхэлсэн шал­галтдаа юуг анхаарч байна вэ?

-Энэ
удаагийн шалгалт улсын хэмжээнд анх удаа хийг­дэж буй томоохон ажил.
Өмнө нь бид тусгай зөв­шөөрөл эзэмшигч аж ахуйн нэг­жийг тойрч шалгалт
хий­дэг байсан. Улсын хэмжээнд ашигт малтмалын олборлолт явуулж байгаа
газруудад хуу­лийн хэрэгжилт хэр байгаа, техник технологи, хайгуулалтын
болон ашиглалтын  явцтай танилцаж хаана нь ямар эрс­дэл байгааг
тодорхойлсон шал­галт өмнө нь хийж бай­гаагүй. Бид одоо үүнийг нарийн
хянаж, шалгах болно. Мөн шат, шатны Засаг дарга нарын ашигт малтмалын
чиг­лэлээр явуулж буй үйл ажил­лагаа, бодлогод үнэлэлт дүг­нэлт өгнө.
Дараагийн нэг чу­хал асуудал нь орон нутагт ажил­лаж буй мэргэжлийн
хянал­тын байцаагч, геологи, уул уурхайн байцаагч нарын ажлыг давхар
шалгана. Тусгай зөв­шөө­­рөл авахдаа тухайн аж ахуйн нэгж ашиглалт
явуулах газраа хуулиар хүлээсэн үүр­гийн дагуу нө­хөн сэргээлт хийх
үүр­эг хүлээдэг ч төдийлөн хэ­рэгжүүлээд байдаггүй. Энэ үүр­гийг хэрхэн
биелүүлж бай­гаатай ч  мөн танилцана. Шал­галт энэ оны аравдугаар са­рыг
хүртэл үргэлжлэх байх. Тэр үед эцсийн дүг­нэлт гарчихсан байна гэж
бо­дож байгаа. Оны эцэст энэ сал­барын үйл ажиллагаанд тодорхой үнэлэлт,
дүгнэлт өгнө.

-Нийт хэдэн аж ахуйн нэг­жийг
хамрах бол?

-Ашигт малтмалын ашиг­лалтын тусгай зөвшөөрөлтэй
1096 аж ахуйн нэгж байдаг. Үүнээс 270 орчим нь үйл ажиллагаагаа тогтмол
явуул­даг. Эдгээр ком­па­ниуд уулын ажлын тө­лөв­лөгөө, үйл ажиллагааны
тай­лан­гаа манайд ирүүлдэг. Одоогийн байдлаар 123 аж ахуйн нэгж уулын
ажлын төлөвлөгөөгөө ирүүлээд бай­на. Материалаа ирүүлсэн, ирүү­лээгүй
бүх газарт шал­галт хийнэ.

-Мэргэжлийн хянал­тын ерөнхий газар
дангаараа шалгах уу?

-Манай газарт улсын есөн бай­цаагч
байдаг. Бид тодорхой чиглэлүүдэд ху­ваагдан шалгалтаа явуулж эхэлсэн.
Дээр нь Эрдэс баялаг, эрчим хүч­ний яам, Байгаль орчин, аялал
жуулч­лалын яам, Ашигт талтмалын газ­артай хамтран ажиллах гэрээ
байгуулаад байна. Шалгалт өнгөрсөн са­рын 15-нд Дорноговь аймгийн Айраг
сумаас эхэл­сэн.

-Айраг суманд хийсэн шалгалтаар тус сумын
Засаг дарга нь “Янтай уул” ХХК-д дур мэдэн тусгай зөвшөөрөл олгосон нь
тогтоогдсон хэмээж байгаа. Энэ үнэн үү?

-”Янтай уул” компани
нь ямар нэ­гэн тусгай зөв­шөө­рөл эзэмш­дэггүй. Ха­рин ашиг­лалтын
тус­гай зөв­шөөрөлтэй нэг­жүү­дээс бага агуулгатай жонш­ны хүдрийг авч,
дахин бо­ловсруулдаг юм билээ. Засаг дарга нь өөрийн мэдлээр тус­гай
зөвшөөрөл олгосон гэсэн нь ташаа мэдээлэл. Гэхдээ энэ компани шалгалтын
явцад бусад төрлийн зөр­чил илэр­сэн тул үйл ажиллагааг нь зогсоосон.

-Өмнөх
жилүүдэд нийт­лэг ямар  зөрчил илэрч, ямар арга хэм­жээ авсан талаар
тод­руулахгүй юу?

-Уурхайд байнга байх ёстой бичиг баримтын
бүр­дэл дутуу, батлагдсан зураг төс­лийн дагуу үйл ажиллагаа
явуул­даггүй, зураг төс­лийн нарийвчилсан үнэл­гээнд заагд­сан үүргийг
биелүү­лээ­гүй, нөхөн сэргээлт, байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үйл
ажиллагаанд хөрөнгө зар­цуулдаггүй гээд нийтлэг зөрчил их гардаг. Мөн
тех­никийн горим, аюулгүй ажил­лагааны шаардлага хан­гах нөхцлүүдийг
биелүү­лээгүйгээс аваар осол гарах бо­ломж бүрдсэн зөрчил ч илэр­дэг. Уг
зөрчлийг арилгах арга хэмжээг дор бүрт нь авч байсан. Ул­сын
байцаагчийн өгсөн шаард­лагыг биелүүлээгүй бол дараа дараагийн арга
хэм­жээг авдаг.

Улс төрийн тойм сонин