-Монголд газрын тос боловс­руулах үйлдвэр байгуулах санал сүүлийн үед эрчимжиж бaайгааг та юу гэж боддог вэ?

-Мэргэжлийн тэнхмээс тодор­хойлолт, дүгнэлт гаргаж авдаг юм. Энэ нь юу вэ гэхээр Монголдоо оруулж ирэх гээд байгаа технологи нь  өөр өөр байгаа юм. Зөв технологи сайн тоног төхөөрөмжтэй байх хэрэгтэй юм. Учир нь боломжийн хэрээр газрын тосоо олборлоод байгаа болохоор газрын тос бо­ловсруулах үйлдвэр байгуулах  нь хамгаас чухал байна. Газрын тос боловсруулах төсөл дээр юунаас болоод маргалдаад байна вэ гэхээр нэгдүгээрт, үйлдвэрийн хүчин чадал хоёрдугаарт, оруулж ирэх технологи гуравдугаарт, мөнгөний асуудал. Ийм гурван шалтгаанаас болж төсөл хэрэгжиж чадахгүй байна.

-Геологи газрын тосны сур­гуулийн оюутнууд болон газ­рын тосны боловсруулах үйлд­вэр байгуулъя гэсэн хувийн хэвш­лийнхэн байгаа юм билээ. Гэвч Зас­гийн газар зөв­шөөрөөгүй, заа­вал 50-иас доошгүй хувийг эзэмшвэл зөвшөөрнө гэх хариу өгсөн бай­сан. Таны бодлоор Газ­рын тос боловсруулах үйлдвэр улсын, хувийн аль нь байсан нь зүгээр вэ?

-Энэ асуудалд Засгийн газар оролцох нь зүйн хэрэг. Тэгэхдээ уг төсөлд хувийн хэвшлүүдийн оролцоо нэлээд байгаа. Иймд хамт­раад ажиллавал маш оновчтой бүтээн байгуулалт болох болов уу гэж бодож байна.

-Эхний ээлжинд ямар үйлдвэр байгуулсан нь зүгээр юм бол оо. Ихэнх хүмүүс жижиг үйлдвэр хэрэгтэй гээд байгаа. Даацтайхан шиг том үйлдвэр байгуулчихвал ашигтай юм биш үү?

-Манай нөхцөлд жижиг үйлдвэр нь ашигтай юм. Өндөр харин том үйлдвэр байгуулчихаар маш хурдан хугацаанд түүхий эдийн хомсдолд орчихвол гаднаас им­порт­лох шаардлага гарна. Иймд жи­жиг үйлдвэр байгуулсан нь том үйлдвэрээсээ хамаагүй ашигтай.

-Манай газрын тос шатахуун гаргаж авах боломжгүй учраас Хятад руу экспортолдог. Мон­го­лын хөрсөнд байгаа газрын тос шатахуун гаргаж авах бо­ломжгүй. Иймд ОХУ-аас түүхий нефть импортлоод дотооддоо бо­ловсруулах боломжтой гэж байсан. Та ямар бодолтой байдаг вэ?

-Зүүнбаянгийн Цагаан элсний ордоос гарч байгаа тосыг манай эрдэмтэд судлаад газрын тос бо­ловсруулах үйлдвэрийн төслийн урьдчилсан үнэлгээгээр гаргасан байдаг юм. Шатахууны гарц бага. Газрын тосыг нэрэхээр шатахууны фракцийн хэмжээ  10 хэдхэн хувь байдаг. Яагаад сайн технологи хэрэгтэй гэж дахин дахин хэлээд байна вэ гэхээр нэрсэн газрын тосны 40-50 хувь нь мазут болоод үлдчихдэг. Тэр мазутыг шатахуун болгон хувиргадаг технологи хэ­рэгтэй. Энэ асуудлыг шийдчихвэл 92, 95 шатахуун гарган авах бүрэн боломжтой.

-Манай улс газрын тосны 300 жилийн нөөцтэй гэсэн. Үнэхээр ийм байж чадах уу?

-Худлаа байх. Манайд олборлолт ихсэж байгаа. Манай сургууль анхны оюутнуудаа аваад Зүүн баянгийн цооног руу явж байхад гарын таван хуруунд багтахаар цооног байсан. Одоо бол тэр хөндийгөөр дүүрэн байна.

-Тэгэхээр энэ хэмжээний нөөц­гүй гэж ойлгож болох уу?

-Нөөц дуусах болоогүй. Нөөц байгаа учраас олборлоод байгаа хэрэг шүү дээ.

-Миний сонссоноор дөрвөн га­зар, газрын тосны нөөц байгаа юм билээ. Өөр хаагуур газрын тос байгаа бол?

-Судалж үзээд 21 аймагт хай­гуулын ажил хийж байгаа. Ер нь манай улсын газар дор маш их баялаг байгаа. Газрын тос хэзээ нэгэн цагт шавхагдана. Иймд зөвхөн газрын тосноос шатахуун гаргаж авахгүйгээр бусад зүйлээс гарган авах технологи хэрэгтэй юм.  

Дэлхийн газрын тосны нийт нөөцийн 78 орчим хувь нь экс­порт­логч орнуудад ногддог. Газрын тос­ны хэрэглээ өнөөгийн хэмжээндээ байвал тогтоогоод байгаа газрын тосны нөөц нь  40 жилд хүрэлцэх юм. Харин тогтоогдоогүй нөөц нь 10-50 жилд хүрэлцэнэ хэмээн судалсан байдаг.