Хуучирсан мэдээ: 2012.03.30-нд нийтлэгдсэн

Үндсэн хуулийн Цэц УИХ-д ухрах команд өглөө. Ар­дын нам, Ардчилсан на­мын­хан төрөөр дэнчин тавьж, Сонгуулийн тухай шинэ хуу­лийг баталсан бол “Эцэг” хуулийг сахиулагчид УИХ-ын 2012 оны сонгуулиар боо­цоо тавих нь тэр. Эрхэм ги­шүүдийн өмнө Үндсэн хуу­лиар хориглон хамгаалалт бос­гох нь энэ. Улстөрчид хүс­сэн ч, эс хүссэн ч Үндсэн хуу­лийн Цэцийн тоглоомын дү­рэмд захирагдахаас өөр арга­гүй болов. С.Баярын дэвшүүл­сэн “Таван төгөлдөршил”-ийн нэг болох сонгуулийн тө­гөл­дөршил ийнхүү Үндсэн хуулийн өмнө “өвдөг сөхөр­лөө”. Хамтарсан Засгийн газ­рын түүхийг бичилцсэн на­мууд “УИХ-ын гишүүн бол ард түмний элч бөгөөд нийт ир­гэн, улсын ашиг сонирхлыг эр­хэмлэн баримтална” хэмээх “Эцэг” хуулийн заалтыг зөрч­сөн нь ийн илчлэгдэв. Төрд хэнийг элч болгон илгээхээ шийдэх эрхтэй сонгогчдын эрх мэдэл дээр “гишгэж”, ялагд­сан лидерүүд ялсан баат­рын дүрд хувирч болдог жи­шиг тогтоох гэсэнд нь Цэцийн гишүүд эгдүүцэв. 

Ардын нам, Ардчилсан намынхан хэрэлдэж, хэлэлцэж, зөвшилцөж, бас тэрсэлдэн байж Сонгуулийн тухай хуу­лийг шинэчилсэн. Харин то­хи­ролцож, хуйвалдаж, ард түм­ний сонгох эрхийг “хул­гай­лан” байж өөрсдөдөө ашиг­тай хууль баталсан нь үнэн. Ардын намынхан “Сон­гуулийн тогтолцоог 52:24 бол­гон өөрчилье” гэсэн бол Ард­чилсан намынхан “”Үгүй ээ, 50:26 болгож өөрчилнө. Аль эсвэл 38:38 гэсэн ху­вил­барыг хуульчилъя” хэмээн гэдийж, хууль тог­тоох дээд байгууллагын хэм­жээнд бойкот хийсэн. Гэвч хоёр намынхны ха­рил­цан тоглолтын цаана нуугд­сан нэг зүйл бол мажо­ритари тогтолцоо бүхий 48-аас пропорциональ тог­тол­цоо бүхий 28 руу шил­жих тухай заалт юм. Өөрөөр хэлбэл, намууд нө­лөө бүхий лидерүүдээ УИХ-ын сонгуулийн 26 той­рогт 48 мандатын төлөө өр­сөл­дүүлэхээр хэдийнэ жагсаа­чих­сан байгаа. Харин хэн нэгэн нь ялагдсан ч ард түмнээс тухайн намд өгсөн оноо 28 ба түүнээс дээш хувьтай байх юм бол тэр эрхэм УИХ-ын сонгуульд ялагдсан ч ялна гэсэн үг. Ардын нам, Ардчилсан на­мынхан өнгөн дээрээ бие биенээ өдөөн хатгаж байсан ч ашиг сонирхлоороо нэгдэж, лидерүүддээ “Аврах хантааз” өмсгөхөөр зэхсэн нь энэ.

Үндсэн хуулийн Цэц уржигдар дунд суудлын хуралдаанаа хийж, 48-аас 28 руу шилжих заалтыг “Үндсэн хууль зөрчсөн” гэж дүгнэв. Намынхаа лидерүүдэд “аллерги”-тай нөхөд үүнийг алга ташин дэмжив. Харин лидерүүдтэй зэрэгцэн жагсахын төлөө намдаа тэрбум, тэрбумын хандив өргөчихсөн зарим нь “Үндсэн хуулийн Цэц биднийг хуулийн заалт хулгай хий гэж байгаа юм биз дээ” хэмээн эсэргүүцэв. Ард түмний эрх ашгийг гэгээн цагаан өдөр “хулгайлсан” нөхөд төр, түмний өмнө булхайгаа дэлгүүлсэндээ ичив. Одоо тэд “Эцэг хууль”-ийг сахиулагчдаас бултах аргагүй болсон. Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийг хуульд заасанчлан 15 хоногийн дотор УИХ-аар хэлэлцэх үүргийг эрхэм гишүүд хүлээлээ. Хамгийн сонирхолтой нь яг энэ үед УИХ, орон нутгийн хурлын сонгуулийг зэрэг явуулах, аль эсвэл тусад нь хийх тухай маргаан төрийн түшээдийн дунд “түймэр” асаачихаад байгаа. Төрийн ордонд ассан “гал” дээр Үндсэн хуулийн Цэц тос нэмэв. “Ямар ч байсан бид Сонгуулийн тухай хуулиа шинэчилж чадсан. Энэ бол хамтарсан Засгийн газрын түүхэн ололт” хэмээн оргилуун дарс буудуулж байсан нөхдөд Цэцийн дүгнэлтийг хүлээн авах, бас хүлээн авахгүй байх эрх бий. Гэлээ гээд яах вэ. УИХ “Эцэг” хуулийг сахиулагчидтэй тэрсэлдэж, 48-аас 28 руу шилжих заалтыг хэвээр нь үлдээлээ гэхэд Үндсэн хуулийн Цэц их суудлын хуралдаанаа зарлан хуралдуулна. УИХ-ын шийдвэрт дахин хориг тавина. Эрхэм  гишүүдийг ингэж мад тавих хуульчлагдсан эрх мэдэл Цэцийн гишүүдэд бий. Харин эрхэм гишүүдэд “Мажоритари тог­толцоо давамгайлсан 48:28 гэсэн хувилбарыг хэвээр үлдээх үү. Аль эсвэл сонгуулийн төгөлдөршлийг хүчингүйд тооцож, хуучин тог­толцоогоо сэргээх үү” гэдэг л сон­голт байгаа юм. Харамсалтай нь УИХ-ын ээлжит сонгууль болохоос зургаан сарын өмнө Үндсэн хууль болон Сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулахыг хуулиар хо­риглосон байдаг. Тиймээс Үндсэн хуулийн Цэц ч, УИХ ч энэ заалтыг зөрчих болчихоод байна.

С.БАТТУЛГА

"Улс төрийн тойм" сонин

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж