Монголын бүх ард түмний наадмын түүх

Хуучирсан мэдээ: 2012.03.14-нд нийтлэгдсэн

Монголын бүх ард түмний наадмын түүх

1946 онд Ардын хувьсгалын 25 жилийн ойгоор Улсын анхдугаар спартакиадыг хөнгөн атлетик, волейбол, хөлбөмбөг, дугуй зэрэг спортын 10 гаруй төрлөөр зохион байгуулжээ. Спартакиадын нээлтэд 3000 тамирчдын жагсаал, 300 хүний гимнастикийн тоглолт болж, спартакиадын шигшээ уралдаан тэмцээнд 670 гаруй тамирчин оролцсон байна. 1946-1954 онд есөн удаа зохион байгуулагдсан Улсын спартакиад нь биеийн тамир спортын шинэ төрлүүдийг хөдөө орон нутагт дэлгэрүүлж хөгжүүлэх, байгууллага хамт олны үүсгэл санаачилгыг өрнүүлэх, спортын шинэ амжилтыг тогтоох, биеийн тамир спортын хөдөлгөөнд өргөн олон түмнийг хамруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. 1961 оноос эхлэн Монголын бүх ард түмний (МБАТ) спартакиадыг дөрвөн жил тутам зохион байгуулж байхаар тогтсон билээ..

МБАТ-ий анхдугаар спартакиад-1961

Ардын хувьсгалын 40 жилийн ойг угтаж МБАТ-ий анхдугаар спартакиа­дыг өвөл, зуны спортын 17 төрлөөр явуул­жээ. Анхдугаар спартакиадын бүх шатны тэмцээнд 130 мянга гаруй та­мирчид оролцсоноос спортын зэргийг шинээр 1134 тамирчин, үүний дотор спор­тын мастерын болзлыг 21 тамир­чин биелүүлж, улсын рекорд амжилтыг 29 удаа шинэчлэн тогтоосон байна. Спартакиадын нэгдсэн дүнгээр БТС-ын “Алдар”, “Булган” нийгэмлэгүүд тэргүүн байрт шалгарчээ.

МБАТ-ий хоёрдугаар спартакиад-1963

Зуны XVIII, өвлийн IX олимпийн их наадамд оролцох тамирчдыг сонгон шалгаруулах, бэлтгэлийг хангах зорилгоор МБАТ-ий II спартакиадыг спортын 17 төрлөөр зохион явуулж, анхан шатны болон аймаг, хот, улсын бүс, шигшээ уралдаанд 200 мянган хүнийг оролцуулжээ. Спартакиадын шигшээ уралдаанд 3000 гаруй тамир­чин оролцсоноос спортын мастерын болзлыг 25 хүн шинээр биелүүлж, улсын рекорд амжилтыг 16 удаа шинэчлэн тогтоосон байна.
Улаанбаатар хотын нийгэмлэг, их дээд сургуулиудаас “Алдар” нийгэмлэг, БТДС, “Барилгачин” нийгэмлэг, хөдөө­гийн нийгэмлэгүүдээс “Өмнөговь”, “Бул­ган”, “Хөвсгөл” эхний гурван байрт шалгарчээ.

МБАТ-ий гуравдугаар спартакиад-1967

Өвөл, зуны спортын 16 төрлөөр явагд­сан МБАТ-ий III спартакиадад 1621 байгуул­лагын 157,9 мянган хүн хам­рагдаж, спартакиадын явцад 4900 хүн спортын зэргийн нэгдсэн ангиллыг, үүний дотор 32 тамирчин спортын мастерын болзлыг шинээр биелүүл­жээ. Улсын рекорд амжилтыг 46 удаа шинэчлэн тогтоосон байна. МБАТ-ий өвлийн III спартакиадад БТС-ын “Алдар” ний­гэмлэг, зуны спартакиадад “Хөвсгөл” нийгэмлэг тэргүүн байр эзэлж, цом, диплом, мөнгөн шагналаар шагнуулав.

МБАТ-ий дөрөвдүгээр спартакиад-1971

Ардын хувьсгалын 50 жилийн ойд зориулж МБАТ-ий IV спартакиадыг спортын 15 төрлөөр зохион байгуулав. Энэ спартакиадад БТС-ын “Булган” нийгэмлэг, УБДС шалгарч, спартакиа­дын бүсийн болон шигшээ тэмцээнд 5000 гаруй тамирчид шалгаран орол­цож, улсын рекорд амжилтыг 23 удаа шинэчлэн тогтоож, спортын мастерын болз­лыг 35 тамирчин биелүүлсэн байна.

Ардын хувьсгалын 50 жил, МБАТ-ий IV спартакиадад зориулсан уран хөдөлгөөнт гимнастик, фоны тоглолтод 3000 тамирчин оролцсон юм.

МБАТ-ий тавдугаар спартакиад-1975

Өвөл, зуны спортын 16 төрлөөр явагдсан V спартакиадын бүх шатны уралдаанд 200 гаруй мянган хүн оролцсоноос спортын зэргийг шинээр 4000 гаруй тамирчин биелүүлсэн байна. Спартакиадын шигшээ тэмцээний үеэр спортын мастерын болзлыг 49 тамир­чин шинээр биелүүлж, улсын рекорд амжилтыг 37 удаа шинэчлэн тогтоожээ. Спартакиадын нэгдсэн дүнгээр УБДС, БТС-ын “Дархан” нийгэмлэг шалгарсан байна.

МБАТ-ий зургадугаар спартакиад-1979

1980 онд Москва хотноо болох зуны олимпийн наадамд оролцох баг та­мирчдыг сонгон шалгаруулах, спортын ур чадвар, амжилтыг ахиулах, бэлтгэ­лийг хангах зорилгоор МБАТ-ий VI спартакиадыг спортын 15 төрлөөр зохион байгуулжээ. Спартакиадад нийтдээ 300 мянган хүн оролцож, 39 мянган хүн ХБХБ тэмдгийн нормыг, 4300 гаруй хүн спортын зэргийн нормыг биелүүлсэн байна.

Спартакиадын бүсийн болон шигшээ уралдаанд 4360 тамирчин шалгаран оролцож, спортын масте­рийн болзлыг 37 тамирчин шинээр биелүүлж, улсын рекорд амжилтыг 52 удаа шинэчлэн тогтоожээ. Энэ спартакиадын нэгдсэн дүнгээр “Алдар” нийгэмлэг, “Сүхбаатар” БТС-ын хороо, “Хөдөлмөр” нийгэмлэг эхний гурван байрт шалгарсан билээ. МБАТ-ий спартакиадын аварга тамирчид Моск­ва­гийн олимпод амжилттай оролцож, Ц.Дамдин, Ж.Даваажав нар мөнгөн медаль, Р.Даваадалай, Д.Оюунболд нар хүрэл медаль хүртэв.

МБАТ-ий долдугаар спартакиад-1983

МБАТ-ий VII спартакиад өвөл, зуны спортын 15 төрлөөр дөрвөн үе шаттай­гаар зохион байгуулагдав. Үйлдвэр, аж ахуй, сум нэгдэл, сангийн аж ахуй, албан байгууллага, сургууль, цэргийн анги бүрт яваглсан спартакиадын арга хэмжээнд 326 мянган хүн оролцсон нь өмнөх спартакиадаас 30 шахам мянган хүнээр нэмэгдсэн үзүүлэлт болов.

Спартакиадын шигшээ уралдаанд 1400 гаруй тамирчин оролцсоноос улсын шинэ дээд амжилтыг 44 удаа шинэчлэн тогтоож, олон улсын хэмжээ­ний мастерын болзлыг 17, спортын мастерийн болзлыг 43 тамирчин ши­нээр биелүүлжээ. МБАТ-ийн VII спарта­киадын зарим аварга Зөвлөлтийн бүх ард түмний спартакиадын шигшээ тэмцээнд урилгаар амжилттай оролцов. МБАТ-ий VII спартакиадад БТС-ын “Алдар” нийгэмлэг, Сүхбаатарын район, “Хөдөлмөр” нйигэмлэг, Октябрийн район, “Хүч” нийгэмлэг, Дархан хот эхний зургаан байрт шалгарав.

МБАТ-ий наймдугаар спартакиад-1987

Уг спартакиадад өвөл, зуны спор­тын 17 төрлөөр гурван үе шаттай зо­хион байгуулжээ. Спартакиадын хү­рээнд явагдсан нийтийн биеийн тамирын арга хэмжээнд 590 мянган хөдөлмөрчид, хүүхэд залуус хамрагдаж, спартакиадын аймаг, хот, бүсийн болон шигшээ тэмцээнд 68032 тамирчин оролцсон байна. Спартакиадын явцад 6960 тамирчин спортын цол зэргийн нормыг биелүүлсний дотор олон улсын хэмжээний мастер 2, спортын мастер 10, дэд мастер 21 шинээр төрж, улсын ба спартакиадын дээд амжилтыг 58 удаа шинэчлэн тогтоожээ.

МБАТ-ий өвлийн VIII спартакиадад БТС-ын “Алдар” нийгэмлэг, Октябрийн район, “Хүч” нийгэмлэг, зуны VIII спар­такиадад БТС-ын “Алдар”, “Хүч” нийгэмлэг, Сүхбаатарын районы БТС-ын хороод шалгарч диплом, дурсгалын цом, мөнгөн шагналаар шагнуулав.

МБАТ-ий есдүгээр спартакиад-1992

Монгол Улсад орчин биеийн тамир спортын хөдөлгөөн үүсч хөгжсөний 70 жилийн ойн хүрээнд МБАТ-ий IX спартакиадыг өвөл, зуны 19 төрлөөр зохион явуулсан юм. Спартакиадын шигшээ тэмцээнд 1860 гаруй байгуул­лагын 16000 орчим тамирчин хамрагд­саны дотор спортын гавьяат тамирчин 9, олон улсын хэмжээний мастер 75, спортын мастер 519, спортын дэд мастер 508, спортын зэрэгтэй 7900 шахам тамирчин, 900 гаруй шүүгч оролцжээ. Спартакиадын явцад 1470 тамирчин спортын цол зэргийн нормыг шинээр биелүүлсний дотор олон улсын хэмжээний мастер 19, спортын мастер 62, улсын шүүгч 101 шинээр төрж, хөнгөн атлетик, хүндийг өргөлт, бууд­лага, байт харвааны төрөлд улсын дээд амжилтыг 41 удаа шинэчлэн тогтоосон байна.

Спартакиадыг “Алдар”, “Хүч” спорт хороо, Сүхбаатар, Октябрь, Ажилчин дүүрэг, Дархан хот, Дорнод, Төв, Дунд­говь, Хэнтий, Завхан аймгийн Залуу­чууд, спортын хороод салбар болон нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд сайн зохион байгуулжээ. Спартиакиадын аварга тамирчдаас Д.Мөнхбаяр (буудлага), Н.Баярсайхан (бокс) нар Барселоны олимпийн хүрэл медаль хүртлээ.

МБАТ-ий аравдугаар спартакиад-2000

Х спартакиадыг 1999 оны гурав­дугаар сараас 2000 оны гуравдугаар сарын хооронд улс орон даяар биеийн тамир, чийрэгжилт, спортын болон тахир дутуу иргэдийн тэмцээн гэсэн төрлөөр гурван үе шаттайгаар явууллаа. Спартакиадыг самбо, чөлөөт бөх, жүдо, хөнгөн атлетик, байт харваа, дугуй, цана, тэшүүр, аэробик, буудлага, шатар, даам, хүндийг өргөлт гэсэн спортын 13 төрлөөр зохион байгуулж 228 байгууллагын 1740 гаруй тамирчин оролцсоноос улсын дээд амжилтыг 11 удаа шинэчлэн тогтоож, олон улсын хэмжээний мастер 5, спортын мастер 20 шинээр төрсөн байна. Спар­та­киадын бүх шатны тэмцээнүүдэд 500 гаруй мянган хүн хамрагдаж, нийлбэр дүнгээр “Алдар” спорт хороо, Баянзүрх дүүргийн БТССТ, “Хүч” спорт хороо, Чингэлтэй дүүргийн БТССТ эхний байруудад шалгарлаа.

МБАТ-ий Х спартакиадын хүрээнд нийтийн биеийн тамирын төрөл бүрийн арга хэмжээг зохион явуулж, Оюутны наадмыг жүдо, сагсан бөмбөг, волейбол зэрэг спортын төрлөөр зохион байгуулахад 52 их дээд сургуулийн 600 гаруй оюутан тамирчдыг хамарчээ. МБАТ-ий Х спартакиадыг зохион явуулсан нь Биеийн тамир спортын уламжлалт арга хэмжээг сэргээж, биеийн тамир чийрэгжүүлэлтийн ажлыг шинэ хэлбэрээр өргөжүүлэн олон түмний идэвх санаачилгыг нэгтгэн, олимп дэлхийн тэмцээнд оролцох тамирчдыг сонгон шалгаруулж бэлтгэл сургалтыг чанаржуулахад чухал түлхэц өгсөн арга хэмжээ боллоо хэмээн үзжээ.

МБАТ-ий XI спартакиад-2004

МБАТ-ий XI спартакиадыг орон даяар дөрвөн үе шаттай зохион бай­гуулж, тамирчинд спортын 20 төрлөөр 1150 медалийн төлөө өрсөлдсөн билээ. Тус спартакиадын шигшээ тэмцээнүүд зургадугаар сарын 7-13-нд төвлөрөн зохиогдох болсноороо урьдах спарта­киадуудаас онцлогтой.

Энэхүү спартакиадыг зохион бай­гуулснаар иргэдээс биеийн тамир спортод оролцох оролцоо, идэвх санаачилгыг нэмэгдүүлэх, тэднийг хөхүүлэн дэмжих, хүн амын эрүүл мэндийг бэхжүүлэн сайжруулах, биеийн тамир спортын хөдөлгөөнд БТС-ын байгууллагын үүргийг нэмэгдүүлэх, их спортын төрлүүдийг хөгжүүлэх, шинэ дээд амжилтуудыг тогтоохоос гадна Афин-2004 олимпийн наадамд орол­цох тамирчдын бэлтгэл, сургуулилтыг улам эрчимжүүлэх, ирээдүйн шилдэг тамирчдыг төрүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулах зорилго тавьсан байна. МБАТ-ий XI спартакиад нь “Монгол Улсын Биеийн тамир спортын тухай хууль” батлагдан гарч хэрэгжүүлэх эхний жил тохиож байгаагаараа чухал ач холбогдолтой бөгөөд Хуулийн дагуу дөрвөн жил тутам зохион байгуулаг­дахаар болсон байна.

МБАТ-ий спортын XII их наадам-2008

Энэ наадмыг Монгол Улсын Биеийн тамир спортын тухай хуулийн 16.1-д заасны дагуу 1961 оноос эхтэй Мон­голын бүх ард түмний спартакиадын үргэлжлэл болгон өвөл, зуны спортын 18, хөгжлийн бэрх­шээлтэй иргэдийн зургаан төрлөөр дөрвөн үе шаттайгаар таван сарын турш зохион явуулжээ. Их наадмаас шалгарсан 29 тамирчин Бээжин-2008 олимпийн наадамд, зургаан тамирчин Бээжин-2008 пара­лим­пийн наадамд оролцсон юм.

МБАТ-ий спортын XII их наадмын хүрээнд анхан шатны 110, бүсийн 224, улсын аварга шалгаруулах 24 тэмцээн явагдаж, 15865 тамирчин хурд хүчээ сорин өрсөлджээ.

МБАТ-ий спортын XIII их наадам-2012

Монгол Улсын Засгийн газрын 2011 оны наймдугаар сарын 17-ны хурал­даанаар МБАТ-ий XIII их наадмыг 2012 оны I-VI сард дөрвөн үе шаттайгаар спортын 23 төрөл, хөгжлийн бэрх­шээлтэй иргэдийн спортын дөрвөн төр­лөөр улс орон даяар зохион байгуулах шийдвэр гаргасан билээ. Улмаар өнгөр­сөн нэгдүгээр сарын 30-нд боксын тэмцээнээр нээлтээ хийсэн МБАТ-ий их наадмын цана, тэшүүр, ширээний тен­нисний тэмцээн Цагаан сарын өмнөхөн амжилттай явагдсан. Ойрын өдрүүдэд олс таталт, таэквондо, хүндийг өргөл­тийн тэмцээнүүд явагдах юм.

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж